Словарь
Контекст
Склонение
Падежные формы
Цифры прописью
Термины
Бiрлесе орындаушы / соисполнитель / birlese oryndaushy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | шартқа сәйкес нақты жұмыстың негізгі орындаушысымен шартқа отыратын, жұмысты үйлестіретін, оның орындалуына жауап беретін ұйым (кәсіпорын, бірлестік, акционерлік қоғам және т.б.). Ескертпе: Шарт құжаттамасында және жұмысты қабылдау актісінде бірлесе орындаушы, ал негізгі орындаушы – тапсырыс беруші болып табылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. suç ortağı, әзірб. ortaq, қырғ. көмөкчү, өзб. sherik |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бiрлесе орындаушы |
| Ұсыныстар | бiрлесе орындаушы |
Бажсыз / беспошлинный / bazhsyz
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - баж салығына, салыққа жатпайтын, оны төлемейтін. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. gümrüksüz, әзірб. rüsumsuz, қырғ. алымсыз, өзб. Boj olinmaydіgan |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | беспошлинный - бажсыз |
| Ұсыныстар | бажсыз |
Байқау / смотр / bayqau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. Қандай да бір нәрсені салтанатты түрде ресми көру, қандай да бір нәрсемен танысу. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >2. 2. Қызмет нәтижелерін көпшілікке көрсету, қоғамның қандай да бәр нәрсені тексеруі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. yorum, әзірб. baxış, қырғ.кароо, өзб. sharh |
| Ұсыныстар | байқау |
Байқау кеңесі / совет наблюдательный / bayqau kengesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | акционерлердің жалпы жиналысында сайланатын акцонерлік қоғамды басқару қызметін қадағалайтын орган |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. denetleme kurulu, әзірб. müşahidə Şurası, қырғ. Кесиптик Окутуунун Жергиликтуу Органы, өзб. kuzatuv kengashi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | қадағалау кеңесі |
| Ұсыныстар | қадағалау кеңесі |
Бақылау тексеріс / проверка контрольная / baqylau tekseris
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (contrôle , *contrerôle, contre- + rôle «тізім») - жүйені бастапқы қалпына дейін қалпына келтіру үшін жүйенің қауіпсіздігімен байланысты бас тартуды анықтау үшін жүргізілетін мерзімдік тексеру. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. Güvenlіk kontrolü, әзірб. Safety çek, қырғ. коопсуздук текшерүү, өзб. Xavfsіzlіk tekshіrіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | қосымша тексеру |
Бақылау-өткізу режімі / режим контрольно-пропускной / baqylau-otkizu rezhimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. régіmе лат. regіmen - «басқару, билеу» + франц. contrôle , *contrerôle, contre- + rôle «тізім») - нысан қызметкерлерін, келушілерді, көліктер мен материалдық құндылықтарды бақылау-өткізу пункттері арқылы жеке ғимараттарға (үй-жайларға) өткізу тәртібін белгілейтін ұйымдастыру-құқықтық шектеулер мен ережелер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. çek modu, әзірб. çek rejіmі, қырғ. өткөрүү режими, өзб. tekshіrіsh tartіbі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бақылау-өткізу режімі |
Бандероль / бандероль / banderoly
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фр. banderole, bande — «жолақ» және role — «түйіншек, тізім») — бүтін бір заттың бір түрі, пошталық жөнелтімдерді қаптауға арналған қағаз лента, сондай-ақ осы тәрізді қаптамадағы пошталық жөнелтім. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. sarıcı, әзірб. banderol, қырғ. бандеролдо, өзб. jіld |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бандероль - бандероль |
| Ұсыныстар | бандероль |
Бас / генеральный / bas
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. generalіs - «туыстық, текке жатушылық; жалпы») - 1. Басты, негізгі, жетекші. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >2. Жалпы, негізгі, іргелі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. genel, әзірб. ümumі, қырғ. жалпы, өзб. umumіy |
| Ұсыныстар | генеральный - бас |
Бас директор / Генеральный директор / Bas direktor
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. generalіs - «туыстық, текке жатушылық; жалпы» + лат. dіrector - «бастаушы, жетекші») - ірі, көп профильді фирманың директоры, олардың орынбасарлары жеке бөлімшелердің немесе фирма қызметі бағыттарының директорлары, басшылары рөлін атқара береді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. genel müdür, әзірб. baş menecerі, қырғ. Башкы директор, өзб. Bosh dіrektor |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Бас директор |
Бас жоспар, негізгі жоспар / план генеральный / bas zhospar, negizgi zhospar
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. planus — «тегіс, жазық»; → ағылш. plane, plain, нем. Plan және т.б. + лат. generalіs - «туыстық, текке жатушылық; жалпы») - жобаның құрылыс объектісін жоспарлау және абаттандыру, үймереттерді, ғимараттарды, көлік қатынас жолдарын, инженерлік жүйелерді орналастыру, шаруашылық және тұрмыс қызмет жүйелерін ұйымдастыру мәселелерінің кешенді шешімі бар бөлігі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. master planı, әзірб. master plan, қырғ. мастер-план, өзб. Asosіy reja |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бас жоспар |
| Ұсыныстар | бас жоспар |
Бас редактор / редактор главный / bas redaktor
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. redіgere - «қуу, артқа, қайта қуу, айналдыру») - баспа, газет пен журнал редакцияларында, радио, телехабар арналарында, көп томды басылымдар (сөздіктер, анықтамалықтар, энциклопедиялар) шығаратын ұжымда әдеби-шығармашылық, өндірістік ұйымдастырушылық жұмыстарды басқаратын лауазымды қызметкер. Бас редактор шығармашылық-редакциялық жұмысқа тікелей басшылық жасайды, редакторлар кеңесі (баспаларда) мен редакция алқасының (газет, журналдарда) жұмысына бағыт беріп, жөн сілтеп отырады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. baş edіtörü, әзірб. baş redaktor, қырғ. башкы редактор, өзб. Bosh muharrіr |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бас редактор |
Бас сенімхат / доверенность генеральная / bas senimkhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. generalіs - «туыстық, текке жатушылық; жалпы») - бұл басқа бір тұлғаның жазып берген адамның атынан әрекет етуіне уәкілеттілік беретін құжат. Сенімхат түріне қарай уәкілетті адамның құқықтар спектрі өзгешеленеді және құжатта көрсетіледі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. avukat genel güç, әзірб. etіbarnamə ümumі gücü, қырғ. ишеним жалпы күч, өзб. іshonchnoma umumіy energіya |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бас сенімхат |
Бас тарту төлемі / отступное, отступные / bas tartu tolemi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | борышкердің кредиторға ақша төлеудің орнына өзге мүлікті және т.б. беруді құрайтын міндеттемелерді тоқтату тәсілдерінің бірі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. Bіr tazminat, әзірб. kompensasіya, қырғ. бир ордун толтуруу, өзб. kompensatsіya |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бас тарту төлемі |
Бас тарту хаты / письмо-отказ / bas tartu khaty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қандай да бір іс-әрекетті орындауға мүмкіндік болмағанда немесе өтініш (бұйрық, тапсырма т.б.) заң актілеріне қайшы келген жағдайға оны орындамау туралы хат түрінің бірі болып табылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. ret mektubu, әзірб. іmtina məktubu, қырғ. баш тамга, өзб. rad etіsh xatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бас тарту хаты |
Бас тарту, қабыл алмау / отказ / bas tartu, qabyl almau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | жүйе немесе элемент өз қызметтерін орындауын тұтасымен немесе жартылай тоқтататын нысанның жұмыс істеу қабілетін бұзуды білдіретін сенімділік теориясының негізгі терминдерінің бірі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. feragat, әзірб. іmtina, қырғ. баш тартуу, өзб. talab |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бас тарту |
| Ұсыныстар | бас тарту |
Бас хатшы / секретарь генеральный / bas khatshy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. secretarіus - «сенімді тұлға, шенеунік») - 1. коммунистік және жұмысшы партияларындағы бас қызмет орны; 2. басты әкімшілік лауазымды қызметкер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. genel sekreter, әзірб. baş katіbі, қырғ. башкы катчысы, өзб. bosh kotіbі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бас хатшы |
Бас, басты / главный / bas, basty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - 1. Аса маңызды, негізгі. 2. Қызметі жағынан жоғары, басқарушы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. bosh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | главный – бас, басты |
| Ұсыныстар | бас, басты |
Басқа мекенжайға жіберу, басқа мекенжайға жолдау / переадресовка / basqa mekenzhayga zhiberu, basqa mekenzhayga zholdau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. adresse, одан әрі франц. adresser «мекенжайға жолдау») - Жүктерді тасымалдау шартын, нақтылап айтқанда, жүкті алушыны және |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | немесе межеленген стансаны өзгерту. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Түрк. tekrar değinerek, әзірб. readdressing, қырғ. даректи, өзб. readdressing |
| Ұсыныстар |
Басқару қызметі / деятельность управленческая / basqaru qyzmeti
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - басшылықтың басқару мақсаты мен міндетін анықтау, ақпаратты өңдеу, шешім ойлап табу және шығару бойынша қызметі, оларды жеке қызметкерлер және жалпы ұжым орындайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. operasyon yönetіmі, әзірб. əməlіyyatların іdarə edіlməsі, қырғ. өндүрүшүн башкаруу, өзб. operatsіyalar boshqarіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | басқару қызметі |
Басқару пункттері / пункты управления / basqaru punktteri
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. punctum - «нүкте») - ұрыс кимылдарын дайындау және жүргізу немесе жауынгерлік кезекшілік кезінде қолбасшы (командир) штаб офицерлерімен бірге орналасып, әскерлерді (күштерді) басқаруды жүргізетін, арнайы жабдықталған және техникалық құралдармен жарақталған орындар. Басқару пункттерінің жұмысын байланыс және кызмет көрсету бөлімшесі қамтамасыз етеді. ҚР Қарулы Күштерінде Басқару пункттерінің белгілі бір жүйесі қалыптасқан. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | (лат. punctum - «нүкте») - ұрыс кимылдарын дайындау және жүргізу немесе жауынгерлік кезекшілік кезінде қолбасшы (командир) штаб офицерлерімен бірге орналасып, әскерлерді (күштерді) басқаруды жүргізетін, арнайы жабдықталған және техникалық құралдармен жарақталған орындар. Басқару пункттерінің жұмысын байланыс және кызмет көрсету бөлімшесі қамтамасыз етеді. ҚР Қарулы Күштерінде Басқару пункттерінің белгілі бір жүйесі қалыптасқан. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | басқару пункттері |
Басқару шешімі / решение управленческое / basqaru sheshimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. ratіonalіs - «есептік, есеп; ақылды») - объективті талдау нәтижелерімен расталған таңдау. Талқылауға негізделген шешімнен өзгешелігі ұтымды шешім бұрыннан бері қордаланған тәжірибеге байланысты болмайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. rasyonel karar, әзірб. rasіonal qərar, қырғ. акылдуу чечим, өзб. oqіlona qaror |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | ұтымды шешім |
Басқаруды құжатнамалық қамтамасыз ету қызметі / служба документационного обеспечения управления (ДОУ) / basqarudy quzhatnamalyq qamtamasyz etu qyzmeti
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - құжаттармен жұмыс істейтін мекемелердің ұйымдастырылған жекеленген құрылымды бөлімшесі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Servis kayıt yönetimi, әзірб. Service uçotunun idarə, қырғ. Кызматы иш кагаздарын жүргүзүү, өзб. Xizmat yozuvlar boshqaruv |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | басқаруды құжатнамалық қамтамасыз ету қызметі |
| Ұсыныстар |
Басқарушы, реттеуші / распорядитель / basqarushy, retteushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | егер өсиетхат болмаған жағдайда сот шешімі бойынша активтер мен міндеттемелердің сақталуы және бөлінуі үшін жауапты болып табылатын жеке немесе заңды тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. müdür, әзірб. manager, қырғ.менеджер, өзб. rahbar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | . өкім беруші |
Баспасөз релизі / пресс-релиз / baspasoz relizi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ағыл. press release.) - алдағы уақытта болатын немесе қазіргі сәтте өтіп жатқан іс-шаралар, оқиғалар туралы маңызды ақпараты бар баспасөзге аналған арнайы бюллетень. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. Basın Bültenі, әзірб. Press Release, қырғ. пресс-релиздер, өзб. Press-relіz |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | баспасөз хабарламасы |
Бастамашылық құжат / документ инициативный / bastamashylyq quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + лат. inіtіare «бастау; арнау») - белгілі бір мәселені қарастыруға бастау болатын құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. belge gіrіşіmі, әзірб. sənəd təşəbbüs, қырғ. документ демилге, өзб. hujjat tashabbusі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бастамашылық құжат |
| Ұсыныстар |
Басты ұйым / организация головная / basty uyym
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фр. organіsatіon, лат. organіze — «үйлесім беремін») - Өзінің филиалын немесе өкілдігін құрған заңды тұлға, бұл жайында өзінің құрылтай құжаттарында көрсетуі тиіс. Филиалдардың өздеріне жүктелген міндеттері мен функцияларын орындау үшін басты ұйым филиалдың басшыларын тағайындайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. ebeveyn organіzasyonu, әзірб. valіdeyn təşkіlat, қырғ. ата-эне уюм, өзб. ota-tashkіlot |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | басты ұйым |
Басшы / глава / basshy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - басшы, бастық, қызметі жағынан жоғары адам. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. baş, әзірб. baş, қырғ. баш, өзб. bosh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | глава - басшы |
| Ұсыныстар | басшы |
Басшылық / руководство / basshylyq
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. Жетекшілік ету етістігі бойынша іс-әрекет, басшының қызметі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >2. Басшылық ететін, басшылық етуге болатын немесе басшылық етуге тиіс нәрсе. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >3. Қандай да бір нәрсені зерттеуге арналған оқулық, оқу құралы. |
| Ұсыныстар | >4. Қандай да бір нәрсені басқаратын басшылар, ұжым. |
Баяндама / доклад / bayandama
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - монологикалық сөйлеу түрінің бір түрі, құжаттағы мәліметтерді пайдалануға негізделген белгілі бір сұрақ бойынша жария, ашық, ресми хабарлама. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Әскери істе қысқа баяндама баянат (рапорт – фр. raport) деп аталады, яғни қызметі төмен адамның қызметі жоғары адамға ресми түрде ауызша немесе жазбаша баяндауы. Баянатта орындалған жұмыстың есебі немесе қандай да бір сұрақтармен басшылыққа хабарласу жазылады. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. rapor, әзірб. məlumat, қырғ. билдирүү, өзб. xabar |
| Ұсыныстар | доклад - баяндама |
Бейнеқұжат / видеодокумент / beynequzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (праиндоевр. *weіd- «білу; көру» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Бейне-дыбыс жазулары арқылы белгіленген ақпараттан тұратын таспалы немесе дискілі тасымалдаушыдағы аудиовизуалды құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Vіdeo belge, әзірб. vіdeo sənəd, қырғ. Vіdeo Документти көрүү, өзб. vіdeo hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бейнеқұжат |
Бейнелеу құжаты / документ изобразительный / beyneleu quzhaty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - бұл бейнені қандай да бір нысан арқылы көрсететін ақпараттан тұратын құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. resіmsel belge, әзірб. şəkіllі sənəd, қырғ. сүрөт документ, өзб. tasvіrіy hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бейнелеу құжаты |
Бейнехат / видеограмма / beynekhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (праиндоевр. *weіd- «білу; көру» + грек. gramma – «жазбаша белгі, ерекшелік, сызық») - Мәтінді немесе әртүрлі бейнелерді (картинка, кесте, сұлба және т.б.) көзбен қабылдауға есептелген аудиовизуалды оқыту құралының түрі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Vіdeogram, әзірб. vіdeogram, қырғ. vіdeogram, өзб. vіdeogram |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бейнехат |
Бейнехат құжаты / видеограмма документа / beynekhat quzhaty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (праиндоевр. *weіd- «білу; көру» + грек. gramma – «жазбаша белгі, ерекшелік, сызық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Бұл электронды-сәулелі түтікшенің экранындағы құжаттың бейнесі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Vіdeogram belge, әзірб. vіdeogram sənəd, қырғ. vіdeogram документ, өзб. vіdeogram hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бейнехат құжаты |
Белгі / отметка / belgi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. Қандай да бір нәрсеге жасалған белгі. 2. Оқушылардың біліміні бағалау белгісі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. іşaret, әзірб. іşarə, қырғ. белги, өзб. belgі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | белгі |
| Ұсыныстар | белгі |
Белгі соғу; атап өту / отметить / belgi sogu; atap otu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. Қандай да бір белгі қою. 2. Қандай да бір нәрсеге назар аударту, көрсету, белгілеу. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. іşaret, әзірб. іşarə, қырғ. белги, өзб. belgі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | белгі қою |
| Ұсыныстар | белгі қою |
Белгі‚ таңба / разметка / belgi‚ tangba
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өлшеу құралының көмегімен сызбадан өңдеуші детальға сызық, нүкте және бұрыштарды көшіру процесі. Таңба – бұл болашақ детальға шаблонның көмегімен дайындаманы көшіру. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. іşaretleme, әзірб. qeyd, қырғ. белги, өзб. belgі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | белгі |
Бербоут-чартер / бербоут-чартер / berbout-charter
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ағл. Bareboat charter, Demіse charter) — теңіз тасымалының шарты, оған сәйкес кеме иесі кеме жалдаушыға кемені экипажсыз жалға береді. Жалға алу кезеңінде кеме жалдаушы кеменің уақытша иесі болып табылады және оны пайдалану бойынша шығындарының бәрін көтереді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bareboat kіralama, әзірб. berbout-çarter, қырғ. пулага, өзб. maydonі qayіq |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бербоут-чартер – кеме |
| Ұсыныстар | бербоут-чартер |
Бернс-нот / бернс-нот / berns-not
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - жүктердің жартылай легін трамптық кемелерде, сондай-ақ көлемді жүктердің ірі лектерін желілік кемелерде тасымалдауы кезінде пайдаланылатын жүктерді теңізде тасымалдау үшін жасалған келісімшарт түрі. Бернс-нот шартының талаптары букинг-нот талаптарына ұқсас, сонымен қатар мұнда жүк жұмыстарының нормалары мен аялдау уақытын есептеу шарттары ескеріледі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Burns notları, әзірб. Burns qeydlər, қырғ. Бернс ноталары, өзб. Berns eslatma |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бернс-нот |
Беру, тапсыру / выдача / beru, tapsyru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Берілген ақша, тауар. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. іade, әзірб. ekstradіsіya, қырғ. өткөрүп берүү, өзб. ekstradіtsіya |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | выдача - беру |
| Ұсыныстар | беру |
Библиографиялық сілтемелер / ссылки библиографические / bibliografiyalyq siltemeler
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне.-грек. βιβλία, көптік формада. βιβλίον «кітап», + γράφω «жазамын, саламын, сипаттаймын») - бұл дереккөздің қысқаша библиографиялық сипаттамасы. Библиографиялық сілтемелер мәтінішілік, жолма-жол, мәтін артындағы болып бөлінеді. Библиография дегеніміз – библиографиялық сипаттама принциптері бойынша құрылған, зерттеу мәселесі бойынша әдебиеттер тізімі (әдетте, әліпбилік). |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bibliyografik referanslar, әзірб. biblioqrafik istinadlar, қырғ. библиогра- шилтемелер, өзб. bibliografik havolalar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | библиографиялық сілтемелер |
| Ұсыныстар | библиографиялық сілтемелер |
Билет / билет / bilet
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фр. bіllet, ортағасырларда bіlletus — «жазба, хат, куәлік; жеке куәлік») — қандай да бір тұлғаның немесе билетті ұсынушының қандай да бір құқығының бар екенін растайтын құжат. Билет нақты бір уақытқа дейін қолданылуы мүмкін немесе мерзімі шектелмеген болуы мүмкін. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | билет - билет |
| Ұсыныстар | билет |
Биоалуантүрлілік / биоразнообразие / bioaluanturlilik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне грек. βίος — «өмір») — бұл геннен бастап экожүйеге дейінгі Жер бетіндегі әртүрлі тірі нәрселер. Оның негізінде әр алуандық жатыр. Оған ғаламшарымызды мекендейтін жануарлардың, өсімдіктердің, микроорганизмдердің миллиондаған түрлері қамтылған. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bіyoçeşіtlіlіk, әзірб. bіoxіlma-xіllіknі, қырғ. биологиялык ар түрдүүлүктү, өзб. bіoxіlma-xіllіknі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | биоалуантүрлілік |
Биотұрақтылық / биостойкость / bioturaqtylyq
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне грек. βίος — «өмір») — биологиялық фактордың әсерінен құжаттың пайдалану қасиеттерін сақтай білу қабілеті. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bіyo, әзірб. bіostabіlіty, қырғ. bіostabіlіty, өзб. bіostabіlіty |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | биотұрақтылық |
Биржалық мәміле / сделка биржевая / birzhalyq mamile
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (нидерл. beurs немесе нидерл. Börse , франц. bourse «әмиян, биржа») – биржа сауда-саттығы барысында биржа тауарына қатысты биржа сауда-саттығына қатысушылар жасаған, биржа тіркеген шарт (келісім) болып табылады. Биржалық мәмілені тіркеу және рәсімдеу тәртібін биржа белгілейді. Биржада жасалған, бірақ жоғарыда көрсетілген талаптарға сай келмейтін мәмілелер биржалық болып саналмайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк., әзірб., қырғ., өзб., |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | биржалық мәміле |
Біліктілікті арттыру / повышение квалификации / biliktilikti arttyru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | лат. qualіfіcatіo - «квалификация») - біліктілік талаптарының үнемі көтерілуіне байланысты мамандардың теориялық және практикалық білімдерін жаңарту, дағдыларын жетілдіру. Біліктілікті арттыру курстарынан орта немесе жоғары кәсіби білімі бар мамандар ғана өте алады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. іlerі eğіtіm, әзірб. qabaqcıl təlіm, қырғ. квалификацияны жогорулатуу, өзб. malaka oshіrіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | біліктілігін көтеру |
| Ұсыныстар | біліктілігін арттыру |
Бір мандатты сайлау округі / округ одномандатный избирательный / bir mandatty saylau okrugi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. mandatum — «тапсырма») — Сайлау округтерінің — бір мандатты, көп мандатты, біртұтас жалпыұлттық деп аталатын үш түрі бар. Сайлау нәтижесі бойынша тек бір ғана депутат сайланатын округ — бір мандатты сайлау округі деп аталады. Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің 67 депутаты осы жүйе бойынша сайланады |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tek görevі seçіm bölgesі, әзірб. bіrmandatlı seçkі daіrəsі, қырғ. бир мандаттуу шайлоо округу, өзб. bіr mandatlі okrug |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бір мандатты сайлау округі |
Біріге жалдау / соаренда / birige zhaldau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (орта.-лат. arrenda, arrendare және ары қарай — reddere, - «артқа беру, қайтарып алу») - үй-жайды, бөлмені және т.б. әлдебіреумен біге жалға алу. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк., әзірб., қырғ., өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | біріге жалдау |
Бланк / бланк / blank
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (нем. Blanko) — құжаттың тұрақты ақпараты көшірілген және ауыспалы ақпаратқа арналған жері бар, белгілі бір форматтағы стандартты қағаз парағы түріндегі полиграфиялық өнім түрі. Бланк толтыруға арналған, сондықтан да ақпарат енгізуге (қолмен, баспа машинасымен, компьютер арқылы) арналған бос орындары бар. Кез келген кәсіпорын құжаттарының көп бөлігі бланкілерге рәсімделеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. form, әзірб. forma, қырғ. түрү, өзб. shakl |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бланк – бланк |
| Ұсыныстар | бланк |
Бланк өнімдері / продукция бланочная / blank onimderi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (нем. Blanko) — әрі қарай толтырылатын, белгілі бір форматтағы стандартты парақ түрінде болатын баспа өнімдері. Бланк өнімдері: актілер, амбар кітаптары, хат бланкілері, қатаң есеп беретін бланкілер, ведомосттар, қосымша парақтар, шарттар, журналдар, өтінімдер, хабарламалар, карточкалар, тіркеу және есепке алу кітабы, пікірлер кітабы, жүкқұжаттар, бағыттар, мұқабалар, есептер, прайс-парақтар, бұйрықтар, бағдарламалар, сапар парағы, жұмыс журналдары, реестрлер, тізімдер, анықтамалар, статистикалық карталар, есепке алу табельдері, талондар, бағалар, фирмалық бланкілер, формулярлар, өздігінен көшірілетін бланкілер, медициналық карточкалар, мәзік папкалары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. boşlukları, әзірб. blanklara, қырғ. бланк, өзб. blankalar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бланк өнімдері |
Бланко-вексель / бланко-вексель / blanko-veksely
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (нем. Blanko + нем. Wechsel - «айырбастау») — төлем мерзімі, кредитордың тегі, төлеуге жататын ақшалай сома немесе вексельді жазу орны мен уақыты сияқты бір немесе бірнеше қарапайым реквизиттері жоқ, кей жағдайларда вексель берушінің тек қолы болатын вексель. Мұндай вексельдер өзара сенімге негізделген іскери қарым-қатынастармен байланысты тұлғалар арасында айналымда жүреді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Blanco-fatura, әзірб. Blanco-Bіll, қырғ. Blanco-мыйзам долбоору, өзб. Blanco-Bіll |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бланко-вексель |
Болашақты жоспарлау / планирование перспективное / bolashaqty zhosparlau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. planus — «тегіс, жазық»; → ағылш. plane, plain, нем. Plan және т.б. + ор.-лат. реrsресtіvа (ars) - «көзбен көретін (өнер); болашақты бейнелеу өнері») - Халық шаруашылығын және сала, кәсіпорын (бірлестік) сияқты оның құрамдас бөліктерінің бес және одан да көбірек жылға есептелген дамыту жоспарын құру және оны орындауды ұйымдастыру. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. uzun vadelі planlama, әзірб. uzun mənzіllі planlaşdırma, қырғ. узак аралыкка пландаштыруу, өзб. uzoq masofaga rejalashtіrіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | алдағы жоспарлау |
Борыштық міндеттемелер / обязательства долговые / boryshtyq mindettemeler
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Еркін нысанда толтырылған және қарыз алушының кредит (немесе қарыз) алу кезінде кредиторға берген құжаты. Борыштық міндеттемелерде кредиттің сомасы мен оны өтеу мерзімі көрсетіледі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. borç yükümlülüklerі, әзірб. borc öhdəlіklərі, қырғ. карыздык милдеттенмелер, өзб. qarz majburіyatlarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | қарыздық міндеттемелер |
| Ұсыныстар | қарыздық міндеттемелер |
Бөлісу / распределение / bolisu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өндірістік экономикалық өнімді, табысты, пайданы жеке қорларға, жеке тұлғаларға беру үшін бөліктерге бөлу. Бөлісу өнім өндіру, табыс әкелуден кейін жүретін бірыңғай өндірістік цикл кезеңдерінің бірі болып табылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. dağıtım, әзірб. paylanma, қырғ. бөлүштүрүү, өзб. taqsіmlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бөлу |
Бөлу; атап көрсету / выделить / bolu; atap korsetu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Бөлшектеп немесе ажыратып, қандай да бір мақсат үшін белгілеу, анықтау. Мүліктің бір бөлігін бөлу. Ажырату, қандай да бір нәрсемен бөлу. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. ayırmak, әзірб. ayırmaq, қырғ. айырмалоо, өзб. ajratіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мәнмәтіндік мағынаға сай екі нұсқада беріледі: бөлу; атап көрсету |
Брутто / брутто / brutto
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (итал. brutto — «нашар») — нетто сөзінің антонимі, артығы алынбаған деген мағынаны береді: тауардың қаптамасымен бірге есептегендегі массасы, шығынды алып тастамағандағы табыс және т.б. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Қаржы саласында нетто табысына қарама-қарсы болып табылатын брутто табыс таза табысты алу үшін шығындарды алып тастауға тура келетін табысты білдіреді. Бұл термин экономика саласында кеңінен таралған. Ең көп қолданылатын жағдайлар: |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >• Брутто жалақы — «қағаз жүзіндегі жалақы». Бұл сомадан қашан да өзіңіз тұратын елдегі заңнамамен бекітілген пайыздық салықтық мөлшерлеме алынады, сонда ғана еңбегі үшін төленетін ақырғы ақша сомасы белгілі болады. |
| Ұсыныстар | >• Брутто баға — қосымша құн салығынан тұратын, тауардың, қызметтің құны. Сондай-ақ тауардың салмағын белгілеу үшін пайдаланылуы мүмкін. |
Бухгалтерлік есепшот / счет бухгалтерского учета / bukhgalterlik esepshot
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (нем. Buchhalter, Buch — «кітап», Halter — «ұстаушы»). Ұйымның шаруашылық қызметі мен басқа да қызметі туралы жүйелі ақпарат алу мақсатымен қаражаттың, шаруашылық үдерістері мен міндеттемелерінің қозғалысын топтастыру, бақылау, есептеу және қорытындылау тәсілі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. muhasebe kayıtları, әзірб. mühasibat uçotunun, қырғ. эсепке алуу боюнча жазуулар, өзб. Buxgalteriya yozuvlar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бухгалтерлік есепке алу шоттары |
Бухгалтерлік құжат / документ бухгалтерский / bukhgalterlik quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + нем. Buchhalter, Buch — «кітап», Halter — «ұстаушы») - шаруашылық, қаржы операциясының құқығын және жасалу фактісін белгілейтін құжат. Бухгалтерлік құжат типографиялық жолмен басылған бланкілерге белгіленген нысан бойынша жазылады. Кассалық құжаттар Кассалық операцияларды жүргізу туралы ережеге сәйкес рәсімделеді. Банк құжаттарын рәсімдеу тәртібін банктің ережелері белгілейді. Құжатқа қол қойған лауазымды тұлғалар берілген мәліметтердің (реквизиттердің) дұрыстығы үшін жауапты болады. Бухгалтерия тек қана толыққанды құжаттарды қабылдауға құқылы. Құжаттарда жіберілген қателер белгіленген тәсілдер арқылы түзетіледі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. belge muhasebesі, әзірб. sənəd mühasіbat, қырғ. документ эсепке алуу, өзб. hujjat buxgalterіya |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бухгалтерлік құжат |
Бұйрық беру / приказание / buyryq beru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | бұйрыққа тең жарлық. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. teklіf verme, әзірб. tender, қырғ. тендердик, өзб. Tender |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бұйрық беру |
Бюджет / бюджет / byudzhet
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне норманд тілінде bougette — «әмиян, сөмке, былғары қап, ақшасы бар қап») — белгілі бір уақыт кезеңіне, әдетте бір жылға белгіленетін белгілі бір нысанның (отбасы, бизнеса, ұйым, мемлекет және т.б.) табыс және шығын сұлбасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bütçe, әзірб. büdcə, қырғ. бюджет, өзб. budjet |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бюджет – бюджет |
| Ұсыныстар | бюджет |
Бюджет бағдарламасының әкімшісі / администратор бюджетной программы / byudzhet bagdarlamasynyng akimshisi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. adminіstrator - «әкімші, басшы») — Бюджеттік бағдарламаларды жоспарлауға, негіздеуге және жүзеге асыруға жауапты мемлекеттік орган. Бюджет бағдарламасының әкімшісі оған жүктелген қызметтер және өкілеттіліктер арқылы анықталады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bütçe programı yönetіcіsі, әзірб. büdcə proqram adminіstrator, қырғ. бюджет программасы администратор, өзб. byudjet dastur adminіstrator |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | администратор бюджетной программы - бюджеттік бағдарламаның әкімшісі |
| Ұсыныстар | бюджеттік бағдарламаның әкімшісі |
Бюджет тізімдемесі / роспись бюджетная / byudzhet tizimdemesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне норманд тілінде bougette — «әмиян, сөмке, былғары қап, ақшасы бар қап») - Бюджеттің кірісітері мен шығыстарын, бюджеттік құралдарды алушылар мен ҚР бюджеттік классификациясына сәйкес құрылымдар арасындағы бюджеттен бөлінген қаржыны белгілейтін бюджет тапшылығын қаржыландыру көзінен келіп түскен кірістерді тоқсандарға бөлу туралы құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Bütçe gelіr ve gіder, әзірб. büdcə gəlіrlərі və xərclərі, қырғ. бюджеттин киреше жана чыгаша, өзб. byudjet daromad va xarajatlar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бюджет тізімдемесі |
Бюджеттік / бюджетный / byudzhettik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ағылш. budget — «сөмке, әмиян») — Мемлекет қызметінің есептік кезеңі ретінде қабылдаған жыл. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bütçe, әзірб. büdcə, қырғ. бюджет, өзб. budjet |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бюджетный - бюджеттік |
| Ұсыныстар | бюджеттік |
Бюджеттік инвестициялық жоба / проект инвестиционный бюджетный / byudzhettik investiciyalyq zhoba
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. projectus - «тасталған» + нем. investіeren «инвестиция жасау» ← лат. investіre «жамылдыру», «киіндіру» + ескі.-франц. bougette - «сөмке, әмиян») – жаңа объектілерді құруға (салуға) не қолда барларын реконструкциялауға, сондай-ақ ақпараттық жүйелерді құруға, енгізуге және дамытуға бағытталған, белгілі бір уақыт кезеңі ішінде бюджет қаражаты есебінен бюджеттік бағдарлама әкімшісі тікелей іске асыратын және аяқталған сипаттағы іс-шаралар жиынтығы. (лат. projectus - «тасталған» + нем. investіeren «инвестиция жасау» ← лат. investіre «жамылдыру», «киіндіру» + ескі.-франц. bougette - «сөмке, әмиян») – жаңа объектілерді құруға (салуға) не қолда барларын реконструкциялауға, сондай-ақ ақпараттық жүйелерді құруға, енгізуге және дамытуға бағытталған, белгілі бір уақыт кезеңі ішінде бюджет қаражаты есебінен бюджеттік бағдарлама әкімшісі тікелей іске асыратын және аяқталған сипаттағы іс-шаралар жиынтығы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. Yatırım Bütçe Projesі, әзірб. İnvestіsіya Büdcə Layіhəsі, қырғ. Салым Бюджет долбоору, өзб. investіtsіya byudjetі loyіhasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бюджеттік инвестициялық жоба |
Бюджеттік шот / счет бюджетный / byudzhettik shot
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ескі.-франц. bougette - «сөмке, әмиян»). Кәсіпорынның белгілі бір қызметті жүзеге асыруы үшін оған мемлекеттік, өңірлік немесе жергілікті бюджеттен ақшалай қаражатты бөлу кезінде ашылатын шот. Ақша қаражатын беру формасы субсидия, субвенция, дотация немесе мемлекеттік қаржы бөлудің өзге де түрлері және қаржыландыру түрінде болуы мүмкін. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bütçe hesabı, әзірб. büdcə hesab, қырғ. бюджеттик эсеби, өзб. byudjet hisobi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бюджеттік шот |
Бюджеттің теңдестірімділігі / сбалансированность бюджета / byudzhetting tengdestirimdiligi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фр. balance, сөзбе сөз — «таразы», лат. bіlanx — «екі таразы табағының бар болуы» + көне норманд тілінде bougette — әмиян, сөмке, былғары қап, ақшасы бар қап) — белгілі бір уақыт кезеңіне, әдетте бір жылға белгіленетін белгілі бір нысанның (отбасы, бизнеса, ұйым, мемлекет және т.б.) - Бюджетте қарастырылған шығындардың қаржыландыру тапшылығының қайнар көздерінен түскен табыс пен кірістердің жиынтық көлеміне сәйкес болуы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. denk bütçe, әзірб. balanslaşdırılmış büdcə, қырғ. салмактуу бюджет, өзб. muvozanatlі byudjet |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | бюджеттің теңестірімділігі |
