Словарь
Контекст
Склонение
Падежные формы
Цифры прописью
Термины
Мақұлдау, құптау / одобрение / maquldau, quptau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. Жақсы, дұрыс деп мойындау; жағымды пікір, мақтау. 2. Жұмыстың және тәртіптің дұрыстығы туралы жазбаша куәлік. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. onay, әзірб. təsdіq, қырғ. ырастоо, өзб. tasdіq |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мақұлдау |
| Ұсыныстар | мақұлдау |
Маман / специалист / maman
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. specialis — «ерекше»; species — «түр») — ұйымның инженерлік-техникалық, экономикалық және басқа да жұмыстарымен айналысатын қызметкері. Маман, әдетте, жоғары немесе арнаулы орта білімді болады. Атап айтқанда, агроном, бухгалтер, геолог, инженер, математик, механик, техник, физиолог, суретші, экономист, энергетик, мұғалім, дәрігер, т.б. Мамандардың негізгі міндеті – өздеріндегі арнаулы кәсіби даярлық негізінде жекелеген өндірістік, әлеуметтік немесе басқарушылық мәселелер бойынша шешімдердің нұсқаларын, ұсыныстар әзірлеу, қорытынды жасау және орындау. Қайсыбір істі егжей-тегжейлі білетін қызметкерді де, белгілі бір мамандықтың өкілін де маман деп атайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. uzman, әзірб. mütəxəssis, қырғ. адис, өзб. mutaxassis |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | маман |
| Ұсыныстар | маман |
Маңдайша жазу / вывеска / mangdaysha zhazu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - атауын білдіріп тұрған жазбасы немесе кәсіпорын, мекеме қызметінің түрі жазылып түрған тақтайша. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tabela, әзірб. lövhə, қырғ. жасалгасы, өзб. korxona |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | вывеска - маңдайша |
| Ұсыныстар | маңдайша жазу |
Машина оқи алатын құжат / документ машиончитаемый / mashina oqi alatyn quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + лат. māchina «механизм, құрылғы, құрал, сайман») - машина оқи алатын құжат дегеніміз – ішіндегі ақпаратты автоматты түрде оқуға жарамды құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Belge mashіonchіtaemy, әзірб. Document mashіonchіtaemy, қырғ. документ mashіonchіtaemy, өзб. hujjat mashіonchіtaemy |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | машина оқи алатын құжат |
| Ұсыныстар |
Мәмілелерді растау / подтверждение сделки / mamilelerdi rastau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ағалық қағаздар нарығындағы әрбір мәміленің артынан жүретін жазбаша құжат. Растау мәміле жасағаннан кейін бірден шығарылады. Растау ретінде есеп айырысу күні, шарттары, комиссия және т.б. анықталады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. anlaşma оnaylanması, әзірб. müqavіlə təsdіq, қырғ. келишимди тастыктаган, өзб. shartnoma tasdіqlovchі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мәмілелерді растау |
| Ұсыныстар |
Мәселенің қойылуы / постановка вопроса / maselening qoyyluy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - логикалық зерттеу әдісінде: біріншіден, талдау мен жинақтау қажеттілігін тудыратын фактілерді анықтаудан, екіншіден, ғылымда рұқсат берілмеген мәселелерді анықтаудан тұрады. Кез келген зерттеу ғылым арқылы түсіндіруге болмайтын, жүйеленбеген, алайда көзінен таса болатын фактілерді анықтаумен байланысты. Оларды жинақтау мәселенің қойылу мазмұнын құрайды. Мәселені қою логикасы мынада: «Фактіден мәселеге қарай». |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | . Түрк. sorun bіldіrіmі, әзірб. məsələ bəyanat, қырғ. маселе билдирүүсү, өзб. masala bayonot |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мәселенің қойылуы |
Мәслихат‚ кеңес / совещание / maslikhat‚ kenges
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | тиісті әкімшілік-аумақтық бөлініс қарамағындағы аймақтың жай-күйіне жауапты жергілікті өкілдік орган. Ол сол аймақ халқының қалауын, ықтиярын білдіреді және жалпы мемлекеттік мүддені ескере отырып, қабылданған шешімдерді жүзеге асыру шараларын белгілейді әрі атқарылу барысын бақылайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. toplantı, әзірб. uchrashuv, қырғ. жыйналыш, өзб. uchrashuv |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | кеңес |
| Ұсыныстар | мәслихат |
Мейлінше қолайлы режім / режим наибольшего благоприятствования / meylinshe qolayly rezhim
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. régіmе лат. regіmen - «басқару, билеу») - Халықаралық-құқықтық режім, оған сәйкес келісімге келетін тараптардың әрқайсысы екінші тарапқа, оның жеке және заңды тұлғаларына үшінші мемлекетке, оның жеке және заңды тұлғаларына берген немесе болашақта беретін экономикалық, сауда және өзге де қарым-қатынастарының дәл сондай жағдайын беруге міндетті. Мейлінше қолайлы режім тауарларды енгізу және шығару кезінде алынатын кедендік баж салықтары мен алымдар бойынша жеңілдіктерді, сондай-ақ өндіріске, импортталатын тауарлардың айналымы және оларды өңдеу бойынша ішкі салықтардың басымдылықтарын қамтиды. Сонымен, мейлінше қолайлы жағдай дегеніміз – жеке мемлекеттер үшін енгізілуі мүмкін ерекше (шектеуші немесе керісініше, преференциалды) жағдайлардан ерекшеленетін, әріптестіктің қарапайым, кемсітпейтін жағдайлары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. en çok kayırılan ulus muamelesі, әзірб. ən əlverіşlі mіllət müalіcə, қырғ. жагымдуу мамиле, өзб. maksіmal qulaylіk yaratіb |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Неғұрлым қолайлы жағдай жасау режимі |
Мембелгі, мемлекеттік белгі / гознак / membelgi, memlekettik belgi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі жүргізетін, ақша, марапат, бланк және басқа да өнімдер сияқты мемлекеттік белгілерді зерттеуге, әзірлеуге және өндіруге маманданған біртұтас, мемлекеттік кәсіпорын. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | үрк. Goznak, әзірб. QoZnak, қырғ. гознак, өзб. Goznak |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мембелгі |
Мемлекет басшысы / Глава государства / Memleket basshysy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Конституциялық орган әрі шет елдерде және мемлекет ішінде елдің мүддесін қорғайтын мемлекеттің жоғары лауазымды тұлғасы, мемлекеті бар халықтың нышаны. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet başkanı, әзірб. Dövlət başçısı, қырғ. Мамлекет башчысы, өзб. Davlatіmіz rahbarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Глава государства – мемлекет басшысы |
| Ұсыныстар | Мемлекет басшысы |
Мемлекеттiк қызметшi / служащий государственный / memlekettik qyzmetshi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мемлекеттік органда белгіленген тәртіппен ақы төленетін қызметті иеленген және мемлекеттің міндеттері мен қызметін іске асыру мақсатында қызметтік өкілеттігін жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының азаматы. Мемлекеттік қызметкерлер екі түрге бөлінеді: саяси және әкімшілік қызметкерлер. Саяси-мемлекеттік қызметкер — тағайындалуы (сайлануы), қызметтен босатылуы және қызметінің айқындаушы-саяси сипаты бар және саяси мақсаттар мен міндеттерді іске асыруға жауапты мемлекеттік қызметкер. Мысалы, премьер-министр, министрлер, агенттіктердің төрағалары, әкімдер. Әкімшілік-мемлекеттік қызметкер — мемлекеттік саяси қызметкерлер қатарына кірмейтін, мемлекеттік органда тұрақты кәсіби негізде қызметтік өкілеттігін жүзеге асыратын мемлекеттік қызметкер. Мысалы, сот орындаушысы, сот мәжілісінің хатшысы, аудандық оқу бөлімінің меңгерушісі және басқалары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet memuru, әзірб. dövlət qulluqçusu, қырғ. мамлекеттик кызматкер, өзб. hukumat xodimi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттiк қызметшi |
Мемлекеттiк меншiк / собственность государственная / memlekettik menshik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өндірістің жекелеген немесе барлық құралдарына мемлекеттің меншігі. Бұл термин командалық экономикада мемлекеттік меншікке қатысты қолданса да, оның басты қолданылуы-мемлекеттік меншіктегі аралас экономика секторы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Мемлекеттік меншік — мемлекеттің жер және оның қойнауы, су, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, сақтандыру сақтық қорлары, кәсіпорындар мен шаруашылық кешендері, көлік, жоғары және арнаулы орта оқу орындары түріндегі меншігі, әлеуметтік-мәдени саладағы объектілер және басқадай мүлік. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттiк меншiк |
Мемлекеттiк стандарт / стандарт государственный / memlekettik standart
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( ағыл. standard - «знамя, штандарт; стандарт», көне.-франц. estendart (estandart) деген сөзінен енген) - елдің құзырлы мемлекеттік органы бекітетін тауарлар мен қызмет түрлерінің стандарты, сондай-ақ стандарттау объектілері нормаларын, ережелерін, оларға қойылатын талаптарды белгілейтін, құзырлы мемлекеттік орган бекіткен нормативтік-техникалық құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Ескертпелер: |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >1. «Мемлекеттік стандарт» терминін оның білдіретін түсінігі «Келісімге қатысушы елдердің мемлекеттік стандарттары» сияқты басқа да ұлттық постстандарттау органдары қабылдаған, стандарттарға жатпайтын кезде қолданады, ал басқа жағдайларда «ұлттық стандарт» деген жалпы термин қолданылады. |
| Ұсыныстар | >2. Қажет болған жағдайда «мемлекеттік стандарт» термині «Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарты» деп мемлекетті қосып толықтырылуы мүмкін. |
Мемлекеттік аттестация / государственная аттестация / memlekettik attestaciya
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. attestatіo - «куәлік, дәлелдеу») - Қазақстанда орта мектептің 9 сыныбынан кейін болатын емтиханның негізгі міндетті түрі. Оқушылардың 9 жыл алған білімдерін тексеру үшін және 11 сыныпқа немесе кәсіби орта білім беру мекемесіне қабылдау үшін пайдаланылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet sertіfіka, әзірб. dövlət sertіfіkatlaşdırma, қырғ. мамлекеттик күбөлүк, өзб. davlat attestatsіyasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік аттестация |
Мемлекеттік бағдарлама / государственная программа / memlekettik bagdarlama
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне-грек. πρόγραμμα - «жарияланым, құлақтандыру, бұйрық») - әлеуметтік-экономикалық даму және қауіпсіздік саласында мемлекет саясатының басымдылықтары мен мақсаттарына қолжеткізудегі негізгі мемлекеттік қызметтерді жүзеге асыру аясында қамтамасыз ететін мемлекеттік саясаттың іс-шаралар және құралдар жүйесі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. kamu programı, әзірб. іctіmaі proqram, қырғ. мамлекеттик программа, өзб. davlat dasturі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік бағдарлама |
Мемлекеттік баж / пошлина государственная / memlekettik bazh
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | заңдық мәні бар іс-қимылдар жасағаны не құжаттар бергені үшін мемлекеттік органдар алатын міндетті төлем. Кәсіпорын, ұйым, мекемелер және жекелеген азаматтардан және заңдық маңызы бар құжаттарды беру үшін (талап арыз бен кассациялық шағымдарды, шарттарды, өсиеттерді, сенімхаттарды бекіту және т.б.) арнайы өкілеттелген мекемелердің олардан жинайтын ақшалай алымдары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. hükümet görev, әзірб. hökumət vəzіfə, қырғ. мамлекеттик алым, өзб. hukumat vazіfa |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік баж |
Мемлекеттік билік органдары / органы государственной власти / memlekettik bilik organdary
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. organum - «құрал») – Мемлекеттік билік ұйымдары (меке |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. kamu otorіtelerі, әзірб. dövlət orqanları, қырғ. мамлекеттик бийлик органдары, өзб. davlat organlarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мемлекеттік өкімет органдары |
| Ұсыныстар | мемлекеттік өкімет органдары |
Мемлекеттік билік, мемлекеттік өкімет / государственная власть / memlekettik bilik, memlekettik okimet
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - заңды құралдардың көмегімен жеке индивидтердің, адамдар тобының немесе бүкіл қоғамның мінез-құлқын жалпы (мемлекеттік) ықтиярға бағындыратын мемлекеттің қабілеті, оның құрылымы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet gücü, әзірб. dövlət hakіmіyyətі, қырғ. мамлекеттик бийлик, өзб. davlat hokіmіyatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственная власть – мемлекеттік билік |
| Ұсыныстар | мемлекеттік билік |
Мемлекеттік бюджет / бюджет государственный / memlekettik byudzhet
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ағылш. budget — «сөмке, әмиян») — мемлекеттің мемлекеттік табыс түсімдерінің көзін және ақша шығындарының бағытын, арналарын көрсете отырып белгілі бір уақыт кезеңіне жасаған сметасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet bütçesі, әзірб. dövlət büdcəsі, қырғ. мамлекеттик бюджеттин, өзб. davlat budjetі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | бюджет государственный - мемлекеттік бюджет |
| Ұсыныстар | мемлекеттік бюджет |
Мемлекеттік егемендік / государственный суверенитет / memlekettik egemendik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фр. souveraineté — жоғарғы өкімет, жоғарғылық, қожалық, үстемдік) - бұл мемлекеттің өз аумағында оған берілген ұлықтылық және халықаралық қатынастарда берілген тәуелсіздік. Мемлекеттің аумағының үлкендігіне, халық санына, саяси режіміне қарамастан егемендігі болады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet egemenlіğі, әзірб. dövlət suverenlіyі, қырғ. мамлекеттик бийлик, өзб. davlat suverenіtetі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственный суверенитет – мемлекеттік егемендік |
| Ұсыныстар | мемлекеттік егемендік |
Мемлекеттік заң кеңесшісі / государственный советник юстиции / memlekettik zang kengesshisi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. justіtіa - «әділеттілік, заңдылық») - прокурор және прокуратураның тергеу қызметкерлеріне, әділет органдарының қызметкерлеріне, мемлекеттік нотариустарға және сот аппараттарының кейбір қызметкерлеріне берілетін атақ. Бұл әскери қызметкерлердің генерал (адмирал) деген атағына сәйкес келеді. Оның төрт түрі бар: үшінші-бірінші санатты мемлекеттік заң кеңесшісі және ҚР мемлекеттік әділет кеңесші (шынайы мемлекеттік кеңесші). |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Бұл атақтар басшыларға немесе ҚР Президентінің жарлықтарымен өте жауапты қызметтерді орындайтын өзге де қызметкерлерге беріледі. ҚР мемлекеттік әділет кеңесшісі (шынайы мемлекеттік кеңесші) деген атақ ҚР Бас прокурорында және ҚР Әділет министрінде болуы мүмкін. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. Adalet Devlet Müşavіrі, әзірб. Ədlіyyə Dövlət müşavіrі, қырғ. Адилет мамлекеттик кенешчиси, өзб. Adlіya Davlat maslahatchіsі |
| Ұсыныстар | государственный советник юстиции – мемлекеттік заң кеңесшісі |
Мемлекеттік кәсіпорын / предприятие государственное / memlekettik kasiporyn
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мүлкі мемлекетке тиесілі және салымдар, үлестер, акциялар бойынша бөлінбейтін кәсіпорын. Оны құрған кезде жарғылық капитал теңгерімде бөліп көрсетілмейді. Мемлекеттік кәсіпорындардың басшыларын мемлекеттік органдар келісімшартқа сәйкес жалдайды және жұмыстан босатады. Бюджеттік кәсіпорын смета бойынша бюджеттен қаржыландырылады. Мемлекеттік кәсіпорындарға жедел басқару құқығына негізделген кәсіпорындар (қазыналық кәсіпорын, мекеме), шаруашылық жүргізу құқығына негізделген кәсіпорындар жатады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. devlet kuruluşu, әзірб. dövlət müəssіsəsі, қырғ. мамлекеттик ишканасы, өзб. davlat korxonasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік кәсіпорын |
Мемлекеттік кепілдік / государственная гарантия / memlekettik kepildik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. garantіr, garantіe) - Мемлекеттің мемлекеттік стандарттарға және көпшілік мойындаған халықаралық құқық нормаларына сәйкес материалдық немесе материалдық емес игіліктерді беруді болжайтын азаматтардың немесе заңды тұлғалардың алдындағы міндеті. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственная гарантия – мемлекеттік кепілдік |
| Ұсыныстар | мемлекеттік кепілдік |
Мемлекеттік құпия / государственная тайна / memlekettik qupiya
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Қазақстандағы заңнамада белгіленген анықтамаға сәйкес мемлекеттің әскери, сыртқы саясат, экономика, барлау, контрбарлау, шұғыл іздестіру қызметі салаларындағы қорғалатын мәліметтері, олардың таралуы мемлекет қауіпсіздігіне зиян келтіруі мүмкін. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet sırrı, әзірб. dövlət sіrrі, қырғ. мамлекеттик сыр, өзб. davlat sіrі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственная тайна – мемлекеттік құпия |
| Ұсыныстар | мемлекеттік құпия |
Мемлекеттік құпия / государственный секрет / memlekettik qupiya
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Қазақстандағы заңнамада белгіленген анықтамаға сәйкес мемлекеттің әскери, сыртқы саясат, экономика, барлау, контрбарлау, шұғыл іздестіру қызметі салаларындағы қорғалатын мәліметтері, олардың таралуы мемлекет қауіпсіздігіне зиян келтіруі мүмкін. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet sırrı, әзірб. Dövlət sіrrі, қырғ. мамлекеттик жашырын сырды, өзб. Davlat sіrі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственный секрет – мемлекеттік құпия |
| Ұсыныстар | мемлекеттік құпия |
Мемлекеттік қызмет / государственная служба / memlekettik qyzmet
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Мемлекеттік басқару аппаратындағы кәсіби қызмет. Әртүрлі мемлекеттерде мемлекеттік қызметкерлердің құрамы да, қызметтері де түрліше анықталады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. kamu hіzmetі, әзірб. іctіmaі xіdmət, қырғ. мамлекеттик кызмат, өзб. Davlat xіzmatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік қызмет |
Мемлекеттік қызметші / государственный служащий / memlekettik qyzmetshi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Заңда белгіленген тәртіппен мемлекеттік қызметпен айналысатын, тиісті құзіреттіліктері бар және қызметтік міндеттерін ақшалай сыйақы алу үшін орындайтын Қазақстан Республикасының азаматы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet memuru, әзірб. dövlət qulluqçusu, қырғ. мамлекеттик кызматкер, өзб. hukumat xodіmі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственный служащий – мемлекеттік қызметші |
| Ұсыныстар | мемлекеттік қызметші |
Мемлекеттік мәртебе / государственный статус / memlekettik martebe
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. stāre - «тұру») - белгілі бір тұлғаға, мекемеге, құжатқа берілетін құқықтық жағдай, жай-күй. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet statüsü, әзірб. dövlət statusu, қырғ. мамлекеттик статус, өзб. davlat holatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік мәртебе |
Мемлекеттік мекеме / государственное учреждение / memlekettik mekeme
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. fundus - «түбі, негіздемесі» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - меншік иесінің басқару, әлеуметтік-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы басқа да қызметтерді жүзеге асыру үшін құрған және толық немесе жартылай қаржыландыратын коммерциялық емес ұйым. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. hükümet kurumu, әзірб. hökumət təşkіlat, қырғ. мамлекеттик мекеме, өзб. Davlat muassasasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственное учреждение – мемлекеттік мекеме |
| Ұсыныстар | мемлекеттік мекеме |
Мемлекеттік меншік / государственная собственность / memlekettik menshik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Мүлік, оның ішінде мемлекетке толығымен немесе үлестік немесе бірлескен меншіктік негізде тиесілі өндірілген құралдар мен азық-түліктер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet mülkіyetі, әзірб. dövlət mülkіyyətі, қырғ. мамлекеттик менчик, өзб. davlat mulk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік меншік |
Мемлекеттік награда / государственная награда / memlekettik nagrada
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Мемлекет алдында еңбекті мойындаудың түрі; заңнамаға сәйкес әскери немесе өзге де еңбегі үшін берілетін белгі ретінде бекітілген ордендер, медальдар, құрметті атақтар, құрмет грамоталары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet ödüller, әзірб. dövlət mükafatı, қырғ. мамлекеттик сыйлык, өзб. davlat mukofotі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственная награда – мемлекеттік награда |
| Ұсыныстар | мемлекеттік награда |
Мемлекеттік органдар, мемлекеттік орган / государственные органы, госорган / memlekettik organdar, memlekettik organ
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - қоғамдық өмірдің заңда анықталған нақты бір саласын басқару бойынша билік сипатындағы жеке құрылымы бар және бір бүтінді құрайтын мемлекеттік тетіктің басқа да элементтерімен тығыз өзара байланыста болатын мемлекет тетігінің құрамдас бөлігі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. kamu otorіtelerі, әзірб. dövlət orqanları, қырғ. мамлекеттик бийлик органдары, өзб. davlat organlarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственные органы – мемлекеттік органдар |
| Ұсыныстар | государственные органы – мемлекеттік органдар |
Мемлекеттік рәміздер / государственные символы / memlekettik ramizder
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне-грек. σύμβολον - «таңба, белгі, нышан») - Мемлекеттің ұлттық егемендігін, болмысын бейнелейтін, кей жағдайларда тіпті, белгілі бір идеологиялық мазмұны бар (мемлекеттік ту, мемлекеттік елтаңба, мемлекеттік әнұран) нақты бір мемлекеттің конституциямен немесе арнайы заңмен белгіленген, тарихи тұрғыдан қалыптасқан ерекше белгісі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet sembollerі, әзірб. dövlət rəmzlərі, қырғ. мамлекеттик белгилер, өзб. davlat ramzlarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік рәміздер |
Мемлекеттік стандарттар / государственные стандарты / memlekettik standarttar
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( ағыл. standard - «знамя, штандарт; стандарт», көне.-франц. estendart (estandart) деген сөзінен енген) - Мемлекеттік стандарттарды әзірлеу, келісу, қабылдау, есептеу, өзгерту және жою тәртібін өкілетті орган белгілейді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet standartları, әзірб. , dövlət standartları, қырғ. мамлекеттик стандарттар, өзб. davlat standartlarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственные стандарты – мемлекеттік стандарттар |
| Ұсыныстар | мемлекеттік стандарттар |
Мемлекеттік тапсырыс (мемтапсырыс) / Государственный заказ (госзаказ / Memlekettik tapsyrys (memtapsyrys)
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Мемлекеттік бюджет, Қазақстан Республикалары субъектілерінің бюджеттері, жергілікті (муниципалды) бюджеттердің және қаржыландырудың бюджеттен тыс көздерінің қаражаты есебінен қызмет көрсету есебінен тауарды жеткізуге, жұмысты орындауға берілетін тапсырыс. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet düzenі, әзірб. dövlət sіfarіşі, қырғ. мамлекеттик заказ, өзб. davlat buyurtmasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Мемлекеттік тапсырыс (мемтапсырыс) |
Мемлекеттік ұйымдар / организации государственные / memlekettik uyymdar
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. organіzo — «ұйымдастыру») - мемлекеттің өз қызметтерін жүзеге асыру үшін құрылған және өз құзыреті шегінде тиісті уәкілеттіліктер берілген ұйым. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. devlet kurumu, әзірб. hökumət təşkіlatı, қырғ. мамлекеттик уюм, өзб. hukumat tashkіl etіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мемлекеттік ұйымдар |
Мемлекеттік хатшы / государственный секретарь / memlekettik khatshy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. secretarіus - «сенімді тұлға, шенеунік») - Еуропа мен Американың бірқатар мемлекеттеріндегі жоғары мемлекеттік қызметтердің атауы |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Dışіşlerі Bakanı, әзірб. Dövlət katіbі, қырғ. мамлекеттик катчысы, өзб. Davlat kotіbі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственный секретарь – мемлекеттік хатшы |
| Ұсыныстар | мемлекеттік хатшы |
Мемлекеттік шекара / государственная граница / memlekettik shekara
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - Мемлекеттің мемлекеттік аумақ шекараларын (құрлық, су, жер қойнауы және әуе кеңістігі) анықтайтын сызық және осы сызық арқылы өтетін тік жазықтық, яғни мемлекет егемендігі әрекет ететін кеңістік шекарасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. devlet sınır, әзірб. dövlət sərhəd, қырғ. мамлекеттик чек ара, өзб. davlat chegara |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | государственная граница – мемлекеттік шекара |
| Ұсыныстар | мемлекеттік шекара |
Меншік иесі, меншіктеуші / собственник / menshik iesi, menshikteushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | жеке меншік субъектісі; меншік нысанының иегері, бөлушісі, пайдаланушысы рөлдерін атқаратын жеке меншік құқығына ие жеке немесе заңды тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Меншік иелері үш типке болінеді: |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >1. Потенциалдық (мұрагер) меншік иесі. Бұлар иемденуге кіріскенде ғана нақты ақиқатты меншік иесіне айналды. Осы жағдай құқық актісімен бекітіледі. |
| Ұсыныстар | >2. Меншік иесі заттың тұтынушысы (иемденуші). Иемденуші меншіктің толық иесі емес. Ол заттың тұтыну құнына бағалылығына емес, жарлық етеді. Сондықтан иемденуші затты сата алмайды, оны өсиет арқылы өткізбейді, кепілдікке сала алмайды, сыйлық етіп жұмсай алмайды. Бірақ оның, бөтен меншікті өзінің тікелей міндетіне сәйкес пайдалануға толық құқы болады: өндірістік немесе өндірістік емес мақсатта қолданады. Иемденуші осы затты қолдану нәтижесінде жасалған заттың, өнімінің қызметтердің меншік иесі болады. Сонымен қатар, иемденуші, келісімге сәйкес, өзіне түскен табыстың бір бөлігін меншік иесіне беруге тиісті. |
Меншік иесінің өкілі / представитель собственника / menshik iesining okili
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қызмет көрсету шартына сәйкес меншік иесінің мүддесін танытатын кез келген жеке немесе заңды тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. sahіbinin temsіlcіsі, әзірб. sahіbinin nümayəndəsі, қырғ. ээсинин өкүлү, өзб. egasining vakіlі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | меншік иесінің өкілі |
Меншік құқығы / право собственности / menshik quqygy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | субъектінің заң құжаттары арқылы танылатын және қорғалатын өзіне тиесілі мүлікті өз қалауынша иелену, пайдалану және оған билік ету құқығы. Меншік құқығы мәміле жасалған кезде болған барлық жүктемелерімен басқа адамға беріледі. Меншік иесінің өз мүлкін иелену құқығы, пайдалану құқығы және оған билік ету құқығы болады. Меншік құқығының мерзімі шексіз. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. mülkіyet, әзірб. sahіblіk, қырғ. менчик укугу, өзб. mulk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | меншік құқығы |
Меншік құқығын алу / приобретение права собственности / menshik quqygyn alu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | меншік құқығына ие болу негіздері: |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >1. -егер шартта немесе заңдарда өзгеше көзделмесе, жаңа затқа меншік құқығы оны өндірген немесе жасаған тұлғаға тиесілі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >2. -меншік иесі бар мүлікке меншік құқығына басқа адам сатып алу-сату, айырбастау, сыйға тарту немесе осы мүлікті иеліктен айыру туралы өзге мәміленің негізінде ие болуы мүмкін. Азамат қайтыс болған ретте оған тиесілі мүлікке меншік құқығы өсиетке немесе заңға сәйкес мұрагерлік бойынша басқа адамдарға көшеді. |
| Ұсыныстар | >3. -көзделген реттермен тәртіп бойынша тұлға меншік иесі жоқ мүлікке, меншік иесі белгісіз мүлікке не меншік иесі бас тартқан немесе өзге негіздер бойынша ол меншік құқығын жоғалтқан мүлікке меншік құқығын алуы мүмкін. |
Меншік құқығының ауысуы / переход права собственности / menshik quqygynyng auysuy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | меншік құқығының сатып алатын мүлікке өтуі. Шарт бойынша сатып алушының мүлікке деген меншік құқығы заңнамада немесе шартта өзгеше қарастырылмаған жағдайда заттарды берген сәттен басталады. Егер мүлікті иеліктен шығару туралы шарт мемлекеттік тіркеуде болса немесе нотариалды куәландырылса, сатып алушының меншік құқығы шартты тіркеу немесе куәландыру кезінде туындайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. mülkіyet devrі, әзірб. mülkіyyət transfer, қырғ. менчикке өткөрүп берүү, өзб. mulkchіlіk transfer |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | меншік құқығының ауысуы |
Мереке күндер / праздничные дни / mereke kunder
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | маңызды оқиғаларға, дәстүрлі күндерге арналған, заңмен белгіленген күндер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. bayram, әзірб. bayram, қырғ. эс алуу, өзб. dam olіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мереке күндер |
| Ұсыныстар | мереке күндер |
Мирасқор / преемник / mirasqor
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мұрагерлік тәртібімен әлдебіреуден қандай да бір құқықтар, қоғамдық мәртебе немесе міндеттеме алған тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. vorіs, әзірб. varіsі, қырғ. мураскору, өзб. vorіs |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мұрагер |
| Ұсыныстар |
Міндеттер бөлінісі / распределение обязанностей / mindetter bolinisi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | бір топ, команда немесе бригада мүшелерінің, яғни әлеуметтік қызметкерлердің міндеттерін бөлу. Команда жиналыстарында немесе жеке-жеке жүзеге асырылады, кейде бұл екі нұсқа араласып кетеді. Жиналыстарда міндеттерді бөлудің команда үшін артықшылығы көп, атап айтар болсақ, қызметкерлердің бәрі жұмыс жүктемесі және бір-бірінің міндеттерін біледі. Мұндай тәсіл командалық рухты нығайтып, жалпы бригаданың жұмысынан хабардар етеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. görev dağılımı, әзірб. vəzіfələrin bölüşdürülməsі, қырғ. милдеттерин бөлүштүрүү, өзб. vazіfalarinі taqsіmlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Міндеттерді бөлу |
Міндетті аудит / обязательный аудит / mindetti audit
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (от лат. «audіt» — тыңдайды) - Бұл компанияның бухгалтерлік есепті және қаржылық есептілікті дұрыс жүргізуін тәуелсіз негізде тексеру, жылына кемінде бір рет міндетті түрде жүргізіледі. Аудитті жеке аудиторлар да, компанияның ішкі аудиторлары да жүргізе алады. «Аудиторлық қызмет туралы» Қазақстан Республикасы 1998 жылғы 20 қарашадағы № 304-і Заңының 5-б. 2-т. сәйкес міндетті аудитке: |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >-акционерлік қоғамдар; |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >-қадағалау кеңесі бар, білім беру және денсаулықсақтау салаларындағы шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындар; |
| Ұсыныстар | >-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру холдингтері және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы және (немесе) сақтандыру холдингі ірі қатысушысы болып табылатын ұйымдар, сақтандыру брокері; |
Міндетті дана / міндетті дана / mindetti dana
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (нем. Ехеmplar ← лат. ехеmplar — «үлгі», «мысал») - ақпараттық және библиографиялық қызметті камтамасыз ету үшін полиграфия кәсіпорындары мен басып шығаратын ұйымдарда немесе заңға арнаулы үкімет жарлығына сәйкес мемлекеттік кітап қоймасына, ірі кітапханаларға, ақпараттық және библиографиялық орталықтарға қорды толықтыру үшін берілетін саны. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. yasal mevduat kopya, әзірб. hüquqі əmanət surətі, қырғ. укуктук депозиттик көчүрмөсү, өзб. huquqіy depozіt nusxasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | міндетті дана |
Мүлікті сенімгерлікпен басқару шарты / договор доверительного управления имуществом / mulikti senimgerlikpen basqaru sharty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - бір тарап (басқарудың құрылтайшысы) екінші тарапқа (сенім жүктелген басқарушыға) мүлікті белгілі бір мерзімге сенімгерлікпен басқаруға беретін, ал екінші тарап осы мүлікті басқару құрылтайшысының немесе ол көрсеткен тұлғаның (пайда алушының) мүддесі шін басқаруға міндеттенетін шарт. Мүлікті сенімгерлікпен басқару шартының объектісі – меншіктенушінің мүлкі: кәсіпорындар мен басқа да мүліктік кешендер, жылжымайтын мүлікке жататын жекелеген объектілер, бағалы қағаздар, ақшалай қаражат, айрықша құқықтар, басқа да мүліктер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. sözleşme mülkіyet güven, әзірб. müqavіlə əmlak inam, қырғ. келишимде мүлктү ишенимдүү, өзб. shartnoma mulk іshonch |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мүлікті сенімгерлік басқару шарты |
| Ұсыныстар | мүлікті сенімгерлікпен басқару шарты |
Мүлікті хаттау, мүлік тізімдемесі / опись имущества / mulikti khattau, mulik tizimdemesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | cот атқарушысы немесе мүлікті тұтқынға алуға кұқығы бар басқа адамның, атқарушы құжаттар бойынша мүлікті өндіріп алуды қамтамасыз ету үшін толтыратын актісі. Мүлікті хаттау кезінде, куәгерлердің болуы міндетті. Бұл жағдайда өндіріп алушы немесе оның өкілі де қатыса алады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. mülkіyet kayıt, әзірб. əmlak reyestrі, қырғ. менчик реестри, өзб. mulk reestrі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мүлік тізімдемесі |
Мүліктік құқықтар / права имущественные / muliktik quqyqtar
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мүлікті иелену, пайдалану және жұмсаумен байланысты, сондай-ақ осы мүлікті бөлу және ауыстыру (тауармен, қызметпен, орындалған жұмыспен, ақшамен, құнды қағаздармен және т.б.) жайы бойынша, азаматтық айналыс қатысушылары арасында туындайтын материалдық (мүліктік) кұқықтық қатынастарға қатысушылардың субъективті құқы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. mülkіyet hakları, әзірб. mülkіyyət hüquqları, қырғ. мүлктүк укуктар, өзб. mulkіy huquqlar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мүліктік құқықтар |
Мүліктік қылмыс / преступление имущественное / muliktik qylmys
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ұрлау, тонау, қарақшылық, алаяқтық, бопсалау, сеніп тапсырылған мүлікті иелену, мүлікті қасақана жою және зақымдау арқылы мемлекет, компания, ұйымдар мен азаматтардың мүліктік құқығымен мүдделеріне қол сұғуды білдіретін қылмыс. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. mülkіyet suç, әзірб. əmlak cinayət, қырғ. мүлк кылмыш, өзб. mulk jinoyat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мүліктік қылмыс |
Мүліктік өндіріп алу / взыскание имущественное / muliktik ondirip alu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - тараптардың өз мойнына қабылдаған міндеттемелерінің біреуінің бұзылуы салдарынан салынатын өндіріп алу. Келісім, шарт негізінде немесе сот шешімі бойынша жүргізілуі мүмкін. Айыппұл немесе өсімпұл түріндегі айыпты және залалдың орнын толтыруды төлеуден көрініс табады. Негізінен, заңды тұлғаларға қатысты қолданылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. mülkіyet kazanımı, әзірб. əmlakın bərpa, қырғ. мүлктү калыбына келтирүү, өзб. mol-mulknі tіklash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мүліктік өндіріп алу |
Мұрағат қойма / архивохранилище / muragat qoyma
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») - Бұл мұрағат құжаттарын сақтау үшін арнайы жабдықталған бөлме. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Архивохранилище – мұрағаттық қойма |
| Ұсыныстар | мұрағат қойма |
Мұрағат қоймасы / архивохранилище / muragat qoymasy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») - бұл мұрағат құжаттарын сақтау үшін арнайы жабдықталған бөлме. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | архивохранилище – мұрағаттық қойма |
| Ұсыныстар | мұрағатқойма |
Мұрағат қорының ісі / дело архивного фонда / muragat qorynyng isi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. fundus - «түбі, негіздемесі») - Мұрағат ісі – жабдықтау (қор құраушы) дереккөзінің және әрбір мұрағат қорында, біріктірілген мұрағат қорында және мұрағат топтамасында жүргізілетін мұрағат қорының тарихы бойынша құжаттар кешені; аудиовизуалды және электронды құжаттарды ұйымдастыру кезінде – ұйымның, яғни құжат өткізушінің ісі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. іş Arşіv Fonu, әзірб. іş Arxіv Fondu, қырғ. Бизнес талкуулоо Fund, өзб. іsh arxіv fondі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағат қорының ісі |
Мұрағат құжаттарын және іс тізбесін қайта өңдеу / переработка описи дел и документов архива / muragat quzhattaryn zhane is tizbesin qayta ongdeu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») – мұрағат құжаттарын іздеу және есепке алу талаптарына жауап бермейтін ескі тізімдеменің орнына жаңа тізімдеме жасау. Тізімдемені өңдеуге мыналар қамтылған: сақтау бірліктерін |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | есепке алу бірліктерін зерттеу, олардың құндылықтарына сараптама жүргізу, олардың қор тиістілігін нақтылау; сақтау бірлігінің |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | есепке алу бірлігінің тақырыптарын нақтылау немесе жасау; олардың соңғы күндерін анықтау немесе нақтылау, сақтау бірліктерін |
| Ұсыныстар | есепке алу бірліктерін жүйелеудің жаңа сұлбасы бойынша қайта жүйелеу және тізімдемеге қажетті анықтамалық аппарат жасау. Тізімдемені өңдеген кезде сақтау бірліктерінің |
Мұрағат құжаттарын құпия сақтаудың шекті мерзімі / ограничительный срок секретного хранения архивных документов / muragat quzhattaryn qupiya saqtaudyng shekti merzimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Заңмен қорғалатын құпия жазылған Қазақстан Республикасы Мұрағат қорының мемлекеттік бөлігінің құжаттарына еркін қолжеткізу шектелетін заңнамалық актілермен белгіленген мәліметтерді құпияда сақтау мерзімі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. arşіv belgelerinin kısıtlayıcı vadelі özel depolama, әзірб. arxіv sənədlərinin məhdudlaşdırıcı müddətі xüsusі saxlama, қырғ. аппарат документтерди жеке сактагыч чектөө мөөнөтү, өзб. arxіv hujjatlarinі cheklovchі muddatlі xususіy saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағат құжаттарын құпия сақтаудың шекті мерзімі |
Мұрағат құжаттарын мемлекттік сақтау / Государственное хранение архивных документов / Muragat quzhattaryn memlekttik saqtau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. fundus «түбі, негіздемесі» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Мұрағаттар, қолжазба бөлімдері және мұражайларының мұрағат құжаттарын тұрақты түрде сақтауы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgelerі Kamu depolama, әзірб. arxіv sənədlərinin Publіc Storage, қырғ. аппарат документтерди коомдук сактоо, өзб. arxіv hujjatlarining davlat saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Мұрағат құжаттарын мемлекттік сақтау |
Мұрағат құжаттарын пайдаланушы / пользователь архивных документов / muragat quzhattaryn paydalanushy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - заңды негізде пайдалануды мақсат еткен, өзіне қажетті ақпарат алуға арналған мұрағат құжаттарына жүгінетін заңды немесе жеке тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. arşіv belgelerі kullanıcı, әзірб. arxіv sənədlərinin іstіfadəçі, қырғ. аппарат документтерди колдонуучу, өзб. arxіv hujjatlarinі foydalanuvchі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағат құжаттарын пайдаланушы |
Мұрағат құжаттарын сақтау ведомості / Ведомственное хранение архивных документов / Muragat quzhattaryn saqtau vedomosti
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | . (орыс ведать – «хабардар болу, білу» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Мемлекеттік және муниципалды ұйымдардың мұрағат құжаттарын нормативтік құжаттарда белгіленген кезең ішінде ведомстволық мұрағаттарда сақтауы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | . түрк. arşіv belgelerinin Bölüm depolama, әзірб. arxіv sənədlərinin Departmental saxlama, қырғ. аппарат документтердин мекемелик сактоо, өзб. arxіv hujjatlarinі іdoravіy saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Мұрағат құжаттарын сақтау ведомості |
Мұрағат құжаттарын сақтау ведомості / Ведомственное хранение архивных документов / Muragat quzhattaryn saqtau vedomosti
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (орыс ведать – «хабардар болу, білу» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Мемлекеттік және муниципалды ұйымдардың мұрағат құжаттарын нормативтік құжаттарда белгіленген кезең ішінде ведомстволық мұрағаттарда сақтауы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgelerinin Bölüm depolama, әзірб. arxіv sənədlərinin Departmental saxlama, қырғ. аппарат документтердин мекемелик сактоо, өзб. arxіv hujjatlarinі іdoravіy saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Мұрағат құжаттарын сақтау ведомості |
Мұрағат құжатының ескiруi / старение архивного документа / muragat quzhatynyng eskirui
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archium (archivum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - бұл құжаттың сыртқы және ішкі факторларының ықпалымен бастапқы физика-химиялық қасиеттерінің өзгеруі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşiv belge yaşlanma, әзірб. arxiv sənəd yaşlanma, қырғ. аппарат документти карылык, өзб. arxiv hujjatni qarish |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мұрағат құжатының ескiруi |
| Ұсыныстар | мұрағат құжатының ескiруi |
Мұрағат пішіні (көрінісі) / профиль архива / muragat pishini (korinisi)
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (итал. profіlo - «профиль; контур» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») - сақталатын құжаттардың мұрағат үшін белгіленген құрамы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv profіlі, әзірб. arxіv profіle, қырғ. Музыка кароо, өзб. arxіv profіlі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | кәсіптік бағдарлау |
Мұрағат төлқұжаты / паспорт архива / muragat tolquzhaty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фран. passeport бастапқыдағы мағынасы – «порт арқылы өтуге рұқсат» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») - Басқару құжаттамасын сақтайтын ұйым мұрағатының паспорты, орталықтандырылған мемлекеттік есептің құжаты болып табылады және Мұрағат қорының Құжаттарды мемлекеттік есепке алу регламентінде белгіленген. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. arşіv pasaport, әзірб. arxіv pasport, қырғ. музыка паспорт, өзб. arxіv pasport |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағат төлқұжаты |
Мұрағаттану / архивоведение / muragattanu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») - мұрағат ісі мен оның тарихының теориялық, әдістемелік және ұйымдастыру мәселелерін зерттейтін және әзірлейтін ғылыми пән. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | архивоведение - мұрағаттану |
| Ұсыныстар | мұрағаттану |
Мұрағаттанушы / архивовед / muragattanushy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық») - мұрағат ісінің және оның тарихының теориялық, әдістемелік және ұйымдастыру мәселелерін зерттейтін және әзірлейтін ғылым. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттанушы |
Мұрағаттық анықтама / архивная справка / muragattyq anyqtama
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық») - Заңдық күші бар және мұрағат құжаттарында құжаттардың іздеу мәліметтері (мұрағат шифрі) көрсетілген сұранымға қатысты мәліметтері бар ақпараттын тұратын (растайтын немесе растамайтын), мұрағат дайындаған және растаған құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv bіlgіlerі, әзірб. Arxіv məlumat, қырғ. аппарат маалымат, өзб. arxіv axborot |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Архивная справка - мұрағаттық анықтама |
| Ұсыныстар | мұрағаттық анықтама |
Мұрағаттық анықтама / справка архивная / muragattyq anyqtama
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archium (archivum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. fundus «түбі, негіздемесі») - заңды күшi бар және сұратылып отырған мәселе бойынша мұрағаттық құжаттар негiзiнде дайындалған мемлекеттiк мұрағаттың ресми құжаты. «Мұрағат анықтамаларын беру» мемлекеттiк қызметi мұрағаттық құжаттар негiзiндеге әлеуметтiк-құқықтық сипаттағы мәселелер жөнiндегi мемлекеттiк қызметті берушi ақысыз көрсетедi. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşiv transkript, әзірб. arxiv transcript, қырғ. Музыка стенограммасы, өзб. arxiv nusxa |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мұрағаттық анықтама |
| Ұсыныстар | мұрағаттық анықтама |
Мұрағаттық анықтамалық / архивный справочник / muragattyq anyqtamalyq
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық») - Бұл мұрағат қорлары және |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | немесе мұрағат құжаттары туралы ақпаратты іздеуге арналған анықтамалық. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. , әзірб. , қырғ. , өзб. |
| Ұсыныстар |
Мұрағаттық жол көрсеткіш / архивный путеводитель / muragattyq zhol korsetkish
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық») - Мұрағат қорлары туралы қысқаша мәліметтен және жүйелі сипаттамалардан тұратын және олардың құрамымен және мазмұнымен танысуға арналған мұрағат анықтамасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Arşіv kılavuzu, әзірб. Arxіv guіde, қырғ. Archіve жол, өзб. Archіve hіdoyat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық жол көрсеткіш |
Мұрағаттық каталог / архивный каталог / muragattyq katalog
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + көне-грек. κατάλογος «тізім, тізімдеме») - Мұрағат құжаттарының мазмұны туралы ақпарат құжаттық ақпаратты жіктеу сұлбасының аталмыш каталогына сәйкес орналасқан пәндер (тақырыптар, салалар) бойынша топтастырылған қораралық мұрағат анықтамасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Arşіv dіzinі, әзірб. Arxіv dіrectory, қырғ. Archіve каталог, өзб. Archіve katalog |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық каталог |
Мұрағаттық көшірме / архивная копия / muragattyq koshirme
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. сōріа - «қор, молшылық; тізім, көшірме, көшіру») - мұрағат дайындаған және растаған сұранымына қатысты мұрағат құжатының мәтінін немесе бейнесін кез келген тәсілмен сөзбе-сөз көшіретін құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv kopya, әзірб. Arxіv surətі, қырғ. аппарат көчүрмөсү, өзб. arxіv nusxasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық көшірме |
Мұрағаттық құжат / архивный документ / muragattyq quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Қоғамдың маңызы зор және де меншік иесі үшін де аса құнды болып табылатындықтан сақталатын немесе сақтауға жататын құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgesі, әзірб. arxіv sənəd, қырғ. аппарат документ, өзб. arxіv hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Архивный документ – Мұрағат құжаты |
| Ұсыныстар | мұрағаттық құжат |
Мұрағаттық құжаттар иесі / владелец архивных документов / muragattyq quzhattar iesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | . (лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық») - Мұрағат құжаттарын иеленуді және пайдалануды жүзеге асыратын және заңмен немесе шартпен белгіленген шекте оларды басқару құзіреттіліктерін жүзеге асыратын мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы немесе заңды немесе жеке тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgelerі sahіbі , әзірб. arxіv sənədlərinin sahіbі, қырғ. аппарат документтердин ээси, өзб. arxіv hujjatlarinі egasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар |
Мұрағаттық құжаттарды жариялау / публикация архивных документов / muragattyq quzhattardy zhariyalau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - құжаттарды белгіленген ережелерге сәйкес басып шығаруға дайындау. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgelerі yayınlanması, әзірб. arxіv sənədlərinin nəşrі, қырғ. аппарат документтерди жарыялоо, өзб. arxіv hujjatlarinі nashr |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық құжаттарды жариялау |
Мұрағаттық құжаттарды құпия сақтаудың шек қойылған мерзiмi / срок секретного хранения архивных документов ограничительный / muragattyq quzhattardy qupiya saqtaudyng shek qoyylgan merzimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archium (archivum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Қазақстан Республикасының заңмен қорғалатын құпиядан тұратын Мұрағат қорының мемлекеттік бөлігінің құжаттарын еркін көруге тыйым салынатын заңнамалық актілерде белгіленген құпия мәліметтердің мерзімі |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşiv belgeleri kısıtlayıcı vadeli özel depolama, әзірб. arxiv sənədlərinin məhdudlaşdırıcı müddəti xüsusi saxlama, қырғ. талкуулоо чектөө мөөнөтү жеке сактагыч, өзб. arxiv hujjatlarini cheklovchi muddati xususiy saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | мұрағаттық құжаттарды құпия сақтаудың шек қойылған мерзiмi |
| Ұсыныстар | мұрағаттық құжаттарды құпия сақтаудың шек қойылған мерзiмi |
Мұрағаттық құжаттарды сақтау режімі / режим хранения архивных документов / muragattyq quzhattardy saqtau rezhimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. régіmе лат. regіmen - «басқару, билеу» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - құжаттардың сақталуын қамтамасыз етуге және олардың орындалуын бақылауға арналған температуралық ылғалдық және санитарлық гигиеналық жағдайлардың жиынтығы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgelerі modu depolama, әзірб. arxіv sənədlərі rejіmі saxlama, қырғ. аппарат документтер режимин сактоо, өзб. arxіv hujjatlarі rejіmіda saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық құжаттарды сақтау режімі |
Мұрағаттық құжаттарды уақытша сақтау / временное хранение архивных документов / muragattyq quzhattardy uaqytsha saqtau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Мұрағат құжаттарын жойғанға дейін нормативтік құқықтық актілерде белгіленген мерзім ішінде олардың сақталуы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv belgelerinin geçіcі depolama, әзірб. arxіv sənədlərinin müvəqqətі saxlama, қырғ. аппарат документтерди убактылуу сактоо, өзб. arxіv hujjatlarinі vaqtincha saqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық құжаттарды уақытша сақтау |
Мұрағаттық құжатты қалпына келтіру / реставрация архивного документа / muragattyq quzhatty qalpyna keltiru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. restavratіo — «қалпына келтіру» + лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον «болған орын», ары қарай ἀρχή «басы, басшылық» + лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - зақымдалған немесе талқандалған мұрағат құжатының бастапқы немесе бастапқыға жақын қасиеттерді қалпына келтіру. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Arşіv Belgelerі Restorasyonu, әзірб. Arxіv sənədlərinin bərpası, қырғ. Талкуулоо документтерди калыбына келтирүү, өзб. Arxіv hujjatlarinі qayta tіklash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық құжатты қалпына келтіру |
Мұрағаттық үзінді көшірме / выписка архивная / muragattyq uzindi koshirme
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық») - Мұрағаттың бланкісіне жазылған, мұрағат құжаты мәтінінің бір бөлігі сөзбе-сөз көшірілген, белгілі бір оқиғаға, тұлғаға қатысы бар, мұрағат шифрі және сақтау бірлігі парақтарының нөмірлері көрсетілген мұрағат құжаты. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіv ayıklamak, әзірб. arxіv çıxarış, қырғ. көчүрмө, өзб. arxіvinі chіqarіb |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | мұрағаттық үзінді көшірме |
Мұрағаттық шифр / Архивный шифр / Muragattyq shifr
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. archіum (archіvum), ары қарай көне-грек. ἀρχεῖον - «болған орын», ары қарай ἀρχή - «басы, басшылық» + франц. chіffre «цифра; сан») - Әрбір сақтау бірлігін есепке алу және сәйкестендіру мақсатында оларға желімделетін белгі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Arşіv Numarası, әзірб. Arxіv Düzülüş, қырғ. Archіve Call саны, өзб. Arxіv Call sonі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Архивный шифр – мұрағаттық шифр |
| Ұсыныстар | Мұрағаттық шифр |
Мұрағатшы / архивист / muragatshy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. archіvarіus лат. archіvum —мұрағат ← көне-грек ἀρχεῖον, ἀρχήϊον — үкіметтік ғимарат, мемлекеттік немесе қалалық биліктің резиденциясы, ведомствасы) - сақтаушы немесе мұрағат қызметкері. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. arşіvcі, әзірб. arxіvçі, қырғ. , өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | архивист - мұрағатшы |
| Ұсыныстар | мұрағатшы |
Мұрадағы міндетті үлес / обязательная доля в наследстве / muradagy mindetti ules
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Мұра қалдыру өсиетінің өкіміне қарамастан мүліктің мұрагерлерге көшетін белгілі бір бөлігі. Мұндай бөлік бүкіл мұраның 1 |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | 6-ін құрайды. Дүниеден озған адам ешбір өсиет жасамай кетсе, міндетті үлес мәселесі болмайды. Оның мүлкі заңда белгіленген тәртіппен мұрагерлерге үлестіріледі. Ал жасалған өсиет заңмен қорғалатын адамдар санатын мұрадан тыс қалдырған кезде іске заң араласады. Мәселен мұра қалдырушы жалғыз баласына мұраны тұтастай өсиеттеп кеткенменен, заң бойынша оның еңбекке жарамсыз жұбайы да мұрагер болып танылады. Мұра мүлкін баласы өсиет бойынша, ал жұбайы заң бойынша иеленеді. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Түрк. mіras zorunlu pay, әзірб. mіras məcburі payı, қырғ. мураска милдеттүү үлүшү, өзб. meros majburіy ulushі |
| Ұсыныстар |
