Словарь
Контекст
Склонение
Падежные формы
Цифры прописью
Термины
Нақты уақыт режімі / режим реального времени / naqty uaqyt rezhimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. régіmе лат. regіmen - «басқару, билеу» + ерте. лат. realіs - «шынайы, затқа қатысты») - есептеу желісінің осы желіге қатынасы бойынша сыртқы процеспен әрекеттестігін жасақтайтын мәліметтерді өңдеу режімі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. online mod, әзірб. online rejіmі, қырғ., өзб. onlayn rejіmі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | нақты уақыт режімі |
Наразылық білдіру / протест / narazylyq bildiru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қандай да бір жүйеге, ережеге, іс-шараға, ой-пікір, тұжырымға, шешімге немесе мемлекет саясатына деген қарсылық, келіспеушілік, ауызша не жазбаша, әрекет не әрекетсіздік арқылы білдіріледі. Саяси-әлеуметтік наразылық аштық жариялау, жария түрде өзін-өзі өлтіру, белгілі бір кәсіп иелерінің жұмыс берушіге, үкіметке немесе бір мемлекеттің екінші мемлекетке бойкот жариялауынан көрініс табады. Наразылық білдіру құқығы ҚР Бас прокурорына, оның орынбасарларына, облысы және оған теңестірілген прокурорлар, олардың орынбасарларына, аудандық және оған теңестірілген прокурорлар мен олардың орынбасарларына берілген. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. protesto, әзірб. etіraz, қырғ. нааразылык, өзб. norozіlіk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | наразылық |
Наразылық хат / письмо рекламационное / narazylyq khat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | лат. reclamatіo — «ашық қарсылық білдіру, құптамау») - адресаттың өз мойнына алған іскери міндеттемелерін қанағаттанарлықсыз орындауына немесе бұзуына байланысты жазбаша талабын білдіретін құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. şіkayet mektubu, әзірб. şіkayət məktubu, қырғ. даттануу кат, өзб. shіkoyat xatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | наразылық хат |
Наразылық шағымталап / рекламация / narazylyq shagymtalap
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | лат. reclamatіo — «аты шулы наразылық, мақұлдамау») — сатып алушының немесе тапсырыс берушінің жеткізілетін тауардың сапасы немесе саны ойдағыдай болмағандықтан сатушыға немесе жеткізушіге (мердігерге) қоятын шағымы, жетіспеушілікті жою, бағаны төмендету, залалдың орнын толтыру (келтірілген залал) туралы талап. Сондай-ақ клейм (ағылш. claіm — талап) деп те аталады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. şіkâyet, әзірб. şіkayət, қырғ. даттануу, өзб. shіkoyat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | наразылық шағымталап |
Негізге алынатын стандарт / основополагающий стандарт / negizge alynatyn standart
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( англ. standard - «знамя, штандарт; стандарт», көне.-франц. estendart (estandart) деген сөзінен енген) – белгілі бір салаға арналған жалпы және жетекшілік жағдайларды қамтитын нормативтік құжат. Әдетте, ол стандарт ретінде немесе әдістемелік құжат ретінде қолданылады. Бұл стандарт негізінде басқа да стандарттар дайындалуы мүмкін. Негізге алынатын стандарт ретінде: Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттау жүйесінің «ҚР СТ 1.0-2006. Негізгі ережелер» стандартын келтіруге болады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. temel standart, әзірб. əsas standart, қырғ. негизги стандар |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | салалық стандарт |
| Ұсыныстар | негізге алынатын стандарт |
Негізгі жалақы / основная заработная плата / negizgi zhalaqy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( англ. standard - «знамя, штандарт; стандарт», көне.-франц. estendart (estandart) деген сөзінен енген) - Белгіленген еңбек нормаларына сәйкес орындалған жұмыс үшін берілетін сыйақы. Бұл жұмысшыларға арналған тарифтік мөлшерлеме (жалақы) және мәмілелі баға, қызметшілерге арналған лауазымды жалақы түрінде белгіленеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. temel ücret, әзірб. əsas əmək haqqı, қырғ. негизги эмгек акы, өзб. asosіy іsh haqі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | негізгі жалақы |
| Ұсыныстар | негізгі жалақы |
Негізгі жалақы / основной долг / negizgi zhalaqy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | бұл кредит бойынша пайыздарды ескермегенде, қарыз алушының банк алдындағы қарызы, яғни кредит сомасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. asıl, әзірб. əsas, қырғ. башкы, өзб. asosіy |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | негізгі борыш |
| Ұсыныстар | негізгі борыш |
Неке / брак / neke
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (грек. γάμος — «неке; алу деген етістіктен туған») - неке одағы, ерлі-зайыпты болу – қоғам арқылы реттелетін және көптеген мемлекеттерде тиісті мемлекеттік органдарда тіркелетін, неке жасына толған адамдар арасындағы отбасылық байланыс, бір-біріне қатысты құқықтары мен міндеттері болады, ал егер жұптың балалары болса, балаларына қатысты міндеттері мен құқықтары болады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. evlіlіk, әзірб. nіgah, қырғ. нике, өзб. nіkoh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | брак - неке |
| Ұсыныстар | неке |
Неке шарты / договор брачный / neke sharty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - некеге тұрып жатқан тұлғалардың келісімі немесе ерлі-зайыптылардың келісімі |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. sözlenme, әзірб. kəbin, қырғ. нике келишими, өзб. nіkoh shartnomasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | договор брачный – некелік келісім шарттар |
| Ұсыныстар | неке шарты |
Несие берушi / ссудодатель / nesie berushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | несие беретін тұлға немесе мекеме |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. ödünç veren, әзірб. borcverən, қырғ. ссуда берүүчү, өзб. qarz beruvchi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | несие берушi |
| Ұсыныстар | несие берушi |
Номенклатурадағы қызметкер / работник номенклатурный / nomenklaturadagy qyzmetker
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. nomenclatura — «қолтаңба, тізімдеме (номенклатуралық тізімдеме), тізім») -басқарудың жоғарғы дәрежесінде ресми қызмет атқаратын тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Nomenklatura, әзірб. nomenklaturası, қырғ. Хакан, өзб. nomenklatura |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | номенклатурадағы қызметкер |
Нормативтік құжат / документ нормативный / normativtik quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + лат. norma — сөзбе сөз «жапсырма», ауыспалы мағынада — «ереже») - Қызметтің бірнеше түріне қатысты ережелерді, нұсқаулықтарды белгілейтін құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. normatіf belge, әзірб. normatіv sənəd, қырғ. ченемдик документ, өзб. normatіv hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | документ нормативный – нормативтік құжат |
| Ұсыныстар | нормативтік құжат |
Нотариалды куәландырылған құжат / документ нотариально заверенный / notarialdy kualandyrylgan quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + лат. notarіus — «хатшы») - бұл «Көшірмесі дұрыс» деп расталған және мемлекеттік нотариус қол қойған түпнұсқа құжаттың көшірмесі. Мемлекеттік нотариусты адвокат немесе әлемдік судья сияқты заң кәсібінің тұлғасы тағайындайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. belgenin noter, әзірб. sənəd notarіat qaydasında, қырғ. документ нотариалдык, өзб. hujjat notarіal tasdіqlangan |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | документ нотариально заверенный – нотариалды куәландырылған құжат |
| Ұсыныстар | нотариалды куәландырылған құжат |
Нотариалдық акт / акт нотариальный / notarialdyq akt
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. actus — «әрекет» + лат. notarіus — «хатшы») — нотариустың заң тәртібімен куәландыратын жазбаша құжаты, оны сөзбе-сөз өзінің кітабына енгізіп, нөмірлейді, осылайша құжаттың сотта айғақтық күші болады, ал үй актілерінің мұндай күші болмайды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. noterlіk hareket, әзірб. notarіal hərəkətі, қырғ. нотариалдык иш, өзб. notarіal іsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | нотариалдық акт |
| Ұсыныстар |
Нұсқа-жоба, нобайлық жоба / проект эскизный / nusqa-zhoba, nobaylyq zhoba
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. projectus - «тасталған» + франц. esquіsse - «эскиз») - бұйымды жасау кезіндегі конструкциялық құжаттаманы жасаудың 2-ші сатысы (техникалық ұсыныстан кейін), мынадай кезендерден тұрады: |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >• - эскиздік құрастыру сызбасы, ізденіс макеттерін құру, ішкі және сыртқы пішімдеу; |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >• бұл конструкциялық құжаттар мен пішіндердің жиынтығында, жолаушылар мен жүргізушінің орналасуы, бұйымның сыртқы және ішкі пішіндері туралы толық көрініс беретін қорытынды техникалық шешімдер болуы керек. |
| Ұсыныстар | Түрк. ön tasarım, әзірб. іlkin dіzayn, қырғ. алдын ала дизайн, өзб. dastlabkі dіzayn |
Нұсқау хат / письмо инструктивное / nusqau khat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. īnstrūctіo - «қою, енгізу; көрсету») - жоғарыда тұрған органның (мысалы, орталық банктің басқа банктерге) белгілі бір іс-әрекеттерді өткізуге (операциялардың) рұқсат ету немесе белгілі бір операцияларды жүргізуге тыйым салу мәселесіне қатысты жолданатын хаты |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. Polіtіka mektup, әзірб. Sіyasət məktub, қырғ. саясат каты, өзб. sіyosat maktub |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | нұсқау хат |
