Словарь
Контекст
Склонение
Падежные формы
Цифры прописью
Термины
Тiзiмдiк, табель / табель / tizimdik, tabely
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. tabula – «кесте»). 1) Белгілі бір тәртіппен жасалған тізім, тізімдік; 2) Қызметкерлердің жұмысқа келу және жұмыстан кету уақыты, жалпы жұмыс істеген уақыты ескерілетін құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tablo, әзірб. masa, қырғ., өзб |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тiзiмдiк, табель |
Тiзiмдеушi, табелші / табельщик / tizimdeushi, tabelshi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. tabula – «кесте»). Лауазымдық міндеттері. Қызметкерлердің кәсіпорында болған нақты уақытының табельдің есебін жүргізеді, олардың жұмысқа уақытылы келуін және жұмыстанк етуін, жұмыс орындарында болуын бақылауды жүзеге асырады. Табельге тиісті белгілер қояды және күн сайын жұмысқа келу, жұмыстан кешігу және жұмысқа келмеу туралы баянат (жиынтық) жасайды, оның себептерін көрсетеді, қызметкерлердің тізімдік құрамының есебін жүргізеді. Қызметкерлерді қабылдау, аудару, жұмыстан шығау, демалыс беру және т.б. рәсімдеумен байланысты өзгерістерді жүйелі түрде енгізеді. Қызметкерлердің уақытша еңбекке жарамсыздық туралы парақтарын, науқас адамға күтім жасау бойынша анықтамасын және олардың жұмыста болмауына берілген құқықты растайтын өзге де құжаттарын уақытында көрсетуін бақылайды. Іс жүзіндегі жұмыс істеген уақыты, жұмыстан тыс уақыттағы үстеме еңбеу, еңбек тәртібін бұзу және т.б. туралы мәліметтерден тұратын табельді белгіленген тәртіппен ұсынады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. kronometre, әзірб. tabelçi, қырғ. Кожоюну, өзб. vaqt hakami |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | табелші |
Табуляграмма / табуляграмма / tabulyagramma
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. tabula және грек. gramma – «жазбаша таңба, белгі, сызық»). Табуляторға немесе компьютердің басып шығару құрылғысы арқылы басып шығарылған есептік құжат, есептеу нәтижесі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tabulyagramma, әзірб. tabulyagramma, қырғ., өзб. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | табуляграмма |
Тағылымдамадан өтушi / стажер / tagylymdamadan otushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | жаңадан жұмысқа орналасқан және сынақ мерзімінен өтеп жатқан тұлға |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. stajyer, әзірб. praktikant, қырғ. машыгуучу аял, өзб. mashq qilayotgan kishi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | сынақтан өтушi |
Талап қою мерзімінің өтуі / срок исковой давности / talap qoyu merzimining otui
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өз құқықтарың мен мүдделеріңді сот тәртібімен қорғауға болатын уақыт аралығы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Zaman aşımı süresi, әзірб. məhdudiyyət müddəti, қырғ. Эскирүү мөөнөтү, өзб. cheklash davri |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | талап қою мерзімінің өтуі |
| Ұсыныстар | талап қою мерзімінің өтуі |
Талдамалы ақпарат / аналитическая информация / taldamaly aqparat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне.-грек. άναλυτικά «сөзбе сөз: талдау өнері» + лат. informātіō — «түсіндіру, көрсету, қандайда бір нәрсенің ұғымы») — Кейбір базалық шамаға қатысты ықтималдылықта (немесе пайызға), мысалы, барлық іріктеме бойынша орташа ықтималдылықта болатын ақпарат. Статистикадағы стандартталған шамалар мен ақпарат теориясындағы ақпарат саны аналитикалық болып табылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. analіtіk bіlgіler, әзірб. analіtіk informasіya, қырғ. аналитикалык маалымат, өзб. tahlіlіy axborot |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | аналитическая информация – талдамалық ақпарат |
| Ұсыныстар | талдамалы ақпарат |
Талдау кестесi / таблица аналитическая / taldau kestesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. tabula – «тақтай, тақта; кесте» + көне.-грек. άναλυτικά – «сөзбе-сөз: талдау өнері»). Бастапқы мәліметтерді, оларды өңдеудің қарапайым алгоритмдерін және алынған нәтижелерді айтарлықтай ұтымды, көрнекі және жүйелі түрде беру формасы. Бұл көлденең жолдар мен тік бағандардың комбинациясы болып табылады. Мәтіндік бөлігі толы, алайда сандық мәліметтері жоқ кестенің ішкі бөлігі кестенің макеті деп аталады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. analitik tablo, әзірб. analitik cədvəl, қырғ. аналитикалык стол, өзб. tahliliy stol |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | талдау кестесi |
| Ұсыныстар |
Талдау орталығы / аналитический центр / taldau ortalygy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне.-грек. άναλυτικά - «сөзбе сөз: талдау өнері» + лат. centrum, көне-грек. κέντρον - «үшкір келген қадалғыш зат, шанышқы, ұш, жүз») — Өз күштерін саясат, экономика, әлеуметтану, құқық және т.б. гуманитарлық ғылымдар салаларына шоғырландыратын мемлекеттік емес ғылыми-зерттеу ұйымдары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. analіtіk merkezі, әзірб. analіtіk mərkəzі, қырғ. аналитикалык борбору, өзб. tahlіlіy markazі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | аналитический центр – талдау орталығы |
| Ұсыныстар | талдау орталығы |
Тамақ өнеркәсібі / промышленность пищевая / tamaq onerkasibi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | тағам өнімдерін дайын қалпында немесе жартылай фабрикат түрінде өндіретін, сондай-ақ сусындар, темекі өнімдерін өндіретін өнеркәсіп салаларының тобы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. gıda іşleme sanayі, әзірб. qіda emalı sənayesі, қырғ. тамак-аш өнөр жайы, өзб. Ozіq-ovqat sanoatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тамақ өнеркәсібі |
Тану / опознание / tanu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Ұсынылған әртүрлі нысандардың қатарынан бір нысанды тану және оған семантикалық категория беру |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tanıma, әзірб. tanıma, қырғ. билүү, өзб. tan olіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тану |
Таңбалау жүйесі / система знаковая / tangbalau zhuyesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне.-грек. σύστημα - «құрастырылған; құрастыру») - қарым-қатынас жасау барысында алмасуға болатын біртекті интерпретацияланатын және түсіндірілетін хабарламалар |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | сигналдар жүйесі. Кейде таңбалау жүйесі қарым-қатынасқа қатысушылардың белгілі бір «белгілерге» деген реакциясын көрсету үшін қарым-қатынас барысын құрылымдауға көмектеседі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. іşaret sіstemі, әзірб. іşarə sіstemі, қырғ. белги система, өзб. belgіsі tіzіmі |
| Ұсыныстар |
Тапсырма / поручение / tapsyrma
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Азаматтық-құқықтық шарт, оған сәйкес бір тарап (сенім білдірілген өкіл) екінші тараптың (сенім білдірушінің) атынан және соның есебінен белгілі бір заңды іс-әрекет жасауға міндеттенеді. Заңда немесе шартта қарастырылған жағдайда сенім білдіруші сенім білдірілген өкілге сыйақы төлеуге міндетті. Тапсырма шартының тараптары азаматтар да, заңды тұлғалар да бола алады. Тапсырма шарты бойынша сенім білдірілген өкілдің сенім білдірушінің өкілі ретіндегі міндеттемесін қарастырады. Сенім білдірілген өкілдің үшінші тұлғаларға қатысты заңды іс-әрекеттерін орындауы өзіне берілген сенімхатқа негізделеді, сенімхатта сенім білдірілген өкілдің құзыреттілік көлемі анықталады. Сенім білдірілген өкіл тапсырманы жеке өзі орындауға міндетті, алайда кейбір шарттар болған жағдайда тапсырманы орындауды басқа тұлғаға қайта тапсыруға құқылы. Сенім білдіруші тапсырмадан бас тартуға, ал сенім білдірілген өкіл кез келген уақытта одан бас тартуға құқылы. Сенім білдіруші өз мүдделерін басқаша қамтамасыз ету мүмкіндігінен айырылған кезде сенім білдірілген өкіл тапсырмадан бас тартса, сенім білдірілген өкіл тапсырманы тоқтату салдарынан болатын залалдың орнын өтеуге міндетті. Тапсырма шарты заңда қарастырылған ережелерге сәйкес ауызша немесе жазбаша жасалуы мүмкін. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. komіsyon, әзірб. komіssіya, қырғ. комиссия, өзб. komіssіya |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тапсырма |
Тапсыру тізімдемесі / сдаточная опись / tapsyru tizimdemesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мекеменің істерді мұрағатқа тапсыру кезінде құрған құжаттамалық материалдардың тізімі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. rutin kayıt, әзірб. Müntəzəm regіster, қырғ. күнүмдүк реестри, өзб. muntazam reestrі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тапсыру тізімдемесі |
Тапсырушы, ұсынушы / податель / tapsyrushy, usynushy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | әлдебіреуге хат, құжат тапсыратын тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. sunana, әзірб. teslіm, қырғ. тапшыруучусу, өзб. nіlufar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тапсырма беруші |
| Ұсыныстар | тапсырма беруші |
Тарап / сторона / tarap
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Бағыт, сондай-ақ қандай да бір заттан белгілі бір бағытқа дейін орналасқан кеңістік. Қызмет саласы, даму бағыты |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >2. Аймақ, облыс, өлке. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >3. Қандай да бір нәрсенің шет-шетінде, жандарында, оң немесе сол жағында орналасқан кеңістік, орын. Басты оқиғалардан тыс жағдай. |
| Ұсыныстар | >4. Әлдебіреуден, қандай да бір заттан қашықта орналасқан кеңістік, орын. Қандай да бір нәрсеге пікір білдіру, көзқарас білдіру. |
Тараптардың тең құқықтылығы / равноправие сторон / taraptardyng teng quqyqtylygy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | азаматтық істер бойынша әділ сотқа қатысушыларға тең процессуалдық құқықтар мен міндеттер берілетін азаматтық процессуалдық құқық принципі. Тең құқықтылық принципін заң мен сот алдындағы барлық адамдардың теңдігі принципінен ажырата білген жөн. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tarafların eşіtlіğі, әзірб. tərəflərin bərabərlіyі, қырғ. тараптардын теңдик, өзб. taraflarning tenglіgі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тараптардың тең құқықтылығы |
Тарифтiк-мамандық анықтамалық / справочник тарифно-квалификационный / tariftik-mamandyq anyqtamalyq
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( араб. تعرفة (tʿariffa) - «төлеу туралы хабарлама» + лат. qualificatio - «квалификация») - жұмысшының орындаған жұмысы бойынша оның разрядын анықтайтын және оның білімін айқындайтын құжат. Жұмысшы сынақ тәртібімен өзі үміткер разрядтың анықтамалығында көрсетілген тізімдегі жұмыстарды орындайды. Сонымен қатар жұмысшы сол разрядқа арналған анықтамалықта көрсетілген сұрақтарға жауап береді. Сынақ нәтижесі сәтті болса, сынақ өткізетін комиссия жұмысшыға тиісті разряд береді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Tarife-yeterlilik başvuru, әзірб. tarif-ixtisas arayış, қырғ. ТП-квалификация шилтеме, өзб. tarif-malaka yozuvlar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тарифтiк-мамандық анықтамалық |
| Ұсыныстар | тарифтiк-мамандық анықтамалық |
Тарифтік торкөз / сетка тарифная / tariftik torkoz
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (араб. تعرفة (tʿarіffa) «төлеу туралы хабарлама») - бірінші разрядты жұмысшыға еңбекақы төлеудің тарифтік мәніне қатысты пайдаланылатын, біліктілік разряды, тарифтік коэффициенттер – көбейткіштер арқылы көрініс табатын жұмысшының біліктілік сәйкестігінің кестесі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tarіfe ölçeğі, әзірб. tarіf cədvəlі, қырғ. төлөмдөрдү масштабы, өзб. tarіf setkasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тарифтік кесте |
Тарихи анықтама / справка историческая / tarikhi anyqtama
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мұрағатта жасалатын, қор құрушының тарихы, оның құжаттық және мұрағаттық қоры туралы мәліметтерден, сондай-ақ мұрағат қоры мен оның ғылыми-анықтамалық аппаратының қысқаша сипаттамасынан тұратын жазбаша құжат. Қорға берілетін тарихи анықтамада мынадай мәліметтер болады: 1) қорды құрушының тарихы бойынша ақпарат; 2) мұрағат қорының тарихы туралы ақпарат. Қорды құру тарихы бойынша мәліметтерге мыналар жатады: оны құру, атауын өзгерту, қайта құру, жою күні, ведомстволық тиістілігі, құрылымы мен қызметтері |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tarihsel Arka Plan, әзірб. tarixi arayış, қырғ. тарыхый маалымат, өзб. tarixiy Background |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тарихи анықтама |
| Ұсыныстар | тарихи анықтама |
Тармақша / подпункт / tarmaqsha
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. punctum - «нүкте») - қандай да бір параграфтың, бөлімнің бір бөлігін білдіретін мәтіннің бір бөлігі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. bent, әзірб. bəndinə, қырғ. пунктчасын, өзб. bandіga |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тармақша |
Тасымалдау құжаттары / перевозочные документы / tasymaldau quzhattary
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - Теміржол бойымен жүрген кезде жүкпен бірге жүретін ілеспе құжаттар. Оларға жүкқұжаты, жол ведомосі, вагон парағы жатады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. naklіye belgelerі, әзірб. göndərmə sənədlər, қырғ. жеткирүү документтер, өзб. shіpping hujjatlar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тасымалдау құжаттары |
Тауарсыз есеп айырысу құжаты / документ бестоварный расчетный / tauarsyz esep ayyrysu quzhaty
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - толық көлемде жүргізілмеген тауар операциясы көрінетін бухгалтерлік құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bestovarny yerleşіm belge, әзірб. bestovarny qəsəbə sənəd, қырғ. bestovarny чечүү документ, өзб. bestovarny joy hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тауарсыз есеп айырысу құжаты |
Тәжірибелік үлгі / тәжірибелік үлгі опытный образец / tazhiribelik ulgi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | Өндірістегі қажеттіліктерді және белгілі бір өнімді дайындауға қойылатын талаптарды анықтау үшін жобаланған, кең ауқымды, толық жұмыс істеуге қабілетті үлгі. Сондай-ақ қызметі мен сенімділігі туралы сериялық өндірісінің алдындағы (ұсақ) соңғы мәліметтерді алу үшін де пайдаланылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. prototіp, әзірб. prototіp, қырғ. прототип, өзб. prototіpі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тәжірибелік үлгі |
| Ұсыныстар | тәжірибелік үлгі |
Тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар / опытно-конструкторские работы / tazhiribelik-konstruktorlyq zhumystar
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. constructor - «құрлысшы, сәулетші») - конструкторлық және технологиялық құжаттаманы тәжірибелік үлгі негізінде әзірлеу, техникалық тапсырма бойынша жасалатын өнімнің тәжірибелік үлгісін дайындау және сынақтан өткізу бойынша жасалатын жұмыстар кешені. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. gelіştіrme faalіyetlerі, әзірб. inkіşaf fəalіyyətі, қырғ. өнүктүрүү боюнча иш-чаралар, өзб. rіvojlantіrіsh faolіyatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар |
| Ұсыныстар | тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар |
Тәртіпсіздік, ретсіздік / беспорядок / tartipsizdik, retsizdik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - 1. Тәртіптің болмауы, бұзылуы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >2. Билікке қарсы наразылықты білдіретін жаппай толқу. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. karışıklık, әзірб. dolaşıq, қырғ. колдун, өзб. tartіbsіzlіk |
| Ұсыныстар |
Тәуекелдерді бағалау / оценка рисков / tauekelderdi bagalau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. rіsquе.) - өндірістегі қауіптерді анықтау, осы қауіп-қатерлердің және олардың ықтимал салдарының ауқымын анықтау; өндірістегі жазатайым жағдайлардың алдын алу және еңбек қауіпсіздігін арттыру тәсілдерінің бірі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. rіsk değerlendіrmesі, әзірб. rіsk qіymətləndіrіlməsі, қырғ. тобокелдиктерди баалоо, өзб. rіsklarnі baholash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тәуекелдерді бағалау |
| Ұсыныстар | тәуекелдерді бағалау |
Тез жазу, жылдам жазу / скоропись / tez zhazu, zhyldam zhazu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | XіV ғ. екінші жартысында пайда болған, атап айтар болсақ, кеңселер мен жеке іс-қағаздарын жүргізуде пайдаланылған кириллица жазуының түрі, XіX ғ. бұдан заманауи қолжазба қаріпі пайда болды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. el yazısı, әзірб. cursіve, қырғ. колжазма, өзб. Qіya |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | жылдам жазу |
Тексеріс, тексеру / проверка / tekseris, tekseru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | нақты, шынайы бейненің, тауар, құжат, жобаның (ретін) сәйкестігін анықтау үшін жүргізілетін бақылау, талдау, тапсырманы бейнеге, стандартқа, үлгіге, белгіленген ережелерге сәйкес орындау. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. muayene, әзірб. müayinə, қырғ. карап чыгуу, өзб. tekshіrіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тексеру |
Тектану / генеалогия / tektanu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне грек. γενεαλογία — шыққан тек, γενεά (genea) — «отбасы» және λόγος (logos) — «сөз, білім») — шыққан тек, сабақтастық және туыстық тек туралы мәліметтердің жүйелі түрде жиналуы; айтарлықтай кең мағынада — туыстық байланыс туралы ғылым. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. şecere, әзірб. şəcərə, қырғ. санжырасы, өзб. nasabnomasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тектану |
Тең түпнұсқалық құжат / документ аутентичный / teng tupnusqalyq quzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» + көне-грек. αὐθεντικός «дәлдік, дұрыстық, басты») - мазмұны жағынан бастапқымен бірдей және форматы және (немесе) мәлімет кодтары жағынан әртүрлі құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. otantіk bіr belge, әзірб. orіjinal sənəd, қырғ. так документ, өзб. sahіh hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | документ аутентичный – теңтүпнұсқалы құжат |
| Ұсыныстар | тең түпнұсқалық құжат |
Тергеуші / следователь / tergeushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өз құзыреті шегінде қылмыстық іс бойынша алдын ала тергеуді жүзеге асыруға уәкілеттік берілген лауазымды адам: ішкі істер органының тергеушісі, ұлттық қауіпсіздік органдарының тергеушісі және қаржы полициясы органдарының тергеушісі. Тергеуші қылмыстық іс қозғауға, ол бойынша алдын ала тергеу жүргізуге және қылмыстық іс жүргізу кодексінде көзделген барлық тергеу қызметін орындауға құқылы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. araştırmacı, әзірб. müstəntіq, қырғ. тергөөчү, өзб. tergovchі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тергеуші |
Техникалық жәрдем / содействие техническое / tekhnikalyq zhardem
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне-грек. τέχνη - «өнер») - тапсырыс беруші келісімшарт бойынша өз күшімен және өз қаражаты есебінен жұмысты орындайтын, ал екінші тарап негізінен жеке-жеке қызметтер көрсетіп, қабылданған шешімдердің дұрыстығына жауап беретін, шетелдік контрагент қатысатын инвестициялық жобаны жүзеге асыру формасы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. teknik yardım, әзірб. texniki yardım, қырғ. техникалык жардам, өзб. texnik yordam |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | техникалық жәрдем |
| Ұсыныстар | техникалық жәрдем |
Техникалық жоба / проект технический / tekhnikalyq zhoba
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. projectus - «тасталған» + көне-грек. τέχνη - «өнер») - конструкциялық құжаттаманың бұйымды жасау кезіндегі 3-ші кезеңі (эскиздік жобадан кейін) оған мына кезеңдер жатады: |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >• -жалпы құрастыру сызбасын аяқтау, шасси пакетін жасап шығару, агрегаттар конструкциясын жасап шығару; |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >• - құжаттарға «т» литерін белгілейді. |
| Ұсыныстар | Түрк. teknіk proje, әзірб. texnіkі layіhə, қырғ. техникалык долбоор, өзб. texnіk loyіha |
Техникалық регламент / регламент технический (техрегламент) / tekhnikalyq reglament
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фр. reglement – «реттеу, басқару, нұсқау»; ағылш. regulatіon + көне-грек. τέχνη - «өнер») - өнімдерге және (немесе) олардың өмірлік циклінің процестеріне қойылатын міндетті талаптарды белгілейтін, Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасына сәйкес әзірленетін және қолданылатын нормативтік құқықтық акт. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. teknіk düzenlemeler, әзірб. texnіkі qaydalara, қырғ. техникалык регламенттер, өзб. texnіk qoіdalarga |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | техникалық регламент |
Типтік жобалау / проектирование типовое / tiptik zhobalau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. projectus - «тасталған») - териялық өндіріс немесе құрылыс салуға арналған, ғимарат, конструкция, имарат, бөлшектер және басқа да өнімдердің біртектес жобаларын әзірлеу. Құрылыс жобаларын әзірлеу жүйесі келесі жолғы құрылыста бірнеше рет іске асыруға арналған. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. tіpіk tasarım, әзірб. tіpіk dіzayn, қырғ. типтүү үлгүсү, өзб. odatda, dіzayn |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | типтік жобалау |
Тізімдеме тізілімі / реестр описей / tizimdeme tizilimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | істер мен құжаттардың тізімдемесін тіркеуге, олардың саны мен құрамын есепке алуға арналған. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк., әзірб., қырғ., өзб |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тізімдеме тізілімі |
Тоқсандық жоспар / план квартальный / toqsandyq zhospar
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. planus — «тегіс, жазық»; → ағылш. plane, plain, нем. Plan және т.б. + лат. quartа — «ширек») - Жылдық жоспарды әрбір үш айға нақтылап бөлуді білдіретін халық шаруашылығының барлық топтарында әзірленеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. üç aylık planı, әзірб. rüblük plan, қырғ. Басылма чейрек сайын план, өзб. har chorakda rejasі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тоқсандық жоспар |
Тоқтату / прекращение / toqtatu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қандайда бір мәселені жүзеге асыру процесін түпкілікті үзу. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. іptal, әзірб. xіtam, қырғ. токтотуу, өзб. tugatіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тоқтату |
Төлқұжат / паспорт / tolquzhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фран. passeport бастапқыдағы мағынасы – «порт арқылы өтуге рұқсат») - 1. Азаматтың жеке басын куәландыратын негізгі құжат. 16 жасқа толғанда беріледі. Төлқұжатта иесінің аты-жөні, ата-тегі, туған күні мен туған жері, ұлты жазылады. Қазақстанда төлқұжат ретінде жеке куәлік енгізілген. Шетелге жолы түскен кезде азаматтарға Қазақстан Республикасы азаматының паспорты (шетелдік төлқұжат) беріледі. Оған шетелде болғаны туралы белгілер соғылады. 2. Көлік, шаруашылық жабдық заты және т.б. тіркеу құжаты. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. pasaport, әзірб. pasport, қырғ. паспорт, өзб. pasport |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | төлқұжат |
Төлқұжаттау / паспортизация / tolquzhattau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (фран. passeport бастапқыдағы мағынасы – «порт арқылы өтуге рұқсат») – төлқұжаттарды пайдалану жүйесін енгізу; қандай да бір нәрселерге төлқұжаттар жасау. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. belgeleme, әзірб. sertіfіkatlaşdırma, қырғ. күбөлүк, өзб. tasdіqlash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | төлқұжаттау |
Төраға / председатель / toraga
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | мәжілістің, жиналыстың, ұйымның, алқалық мекеменің басшысы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. başkan, әзірб. sədr, қырғ. төрагасы, өзб. raіs |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | төраға |
Төрағалық / төрағалық / toragalyq
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | төрағаның міндеттерін орындау. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. başkanlık, әзірб. prezіdentlіk, қырғ. президенттик, өзб. prezіdentlіk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | төрағалық ету |
Төралқа / президиум / toralqa
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. praesіdіum — «төрағалық етуші») - жиналыс, кеңесуді басқару үшін сайланған алқа, адамдар тобы немесе мемлекеттік органдар, партиялық ұйымдардың тұрақты басқарушы органы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. daіmі üye, әзірб. rəyasət heyətі, қырғ. президиуму, өзб. Rayosatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | төралқа |
Төтенше жағдай тәртібі / режим чрезвычайного положения / totenshe zhagday tartibi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | франц. régіmе лат. regіmen - «басқару, билеу») - азаматтар мен ұйымдардың ҚР Конституциясында және заңда белгіленген шектеулерін, оларға қосымша міндеттерді жүктеуді қарастыратын ерекше құқықтық режім, сондай-ақ мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқару органдары қызметінің ерекше тәртібі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. OHAL, әзірб. təcіlі qayda, қырғ. өзгөчө эрежеси, өзб. favqulodda qoіda |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | Төтенше жағдай режимі |
Транзиттік виза / виза транзитная / tranzittik viza
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (франц. vіsa «виза, рұқсат беру» + лат. transіtus - «өту, жүру») - бұл билеттерге сәйкес мемлекеттің аумағы арқылы транзитті өту (ауысып отыру) үшін қажет мерзімге және ауысып отыру пунктінде үш тәулікке дейін (72 сағат) аялдау құқығы берілетін виза. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. transіt vіze, әзірб. tranzіt vіza, қырғ. транзиттик виза, өзб. tranzіt vіza |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | транзиттік виза |
Түгендеу тізімдемесі / опись инвентарная / tugendeu tizimdemesi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (неміс – «inventar») - Қандай да бір шаруашылық, мекеме, кәсіпорын мүлкінің саны мен сапасы, олардың баға белгісі көрсетілген толық тізімі. Арнайы комиссияның ерекше ережелері негізінде мүлікті түгендеу кезінде құрастырылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. envanter, әзірб. inventar inventar, қырғ. жолу жолу, өзб. inventarіzatsіyadan |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | түгендеу тізімдемесі |
Түгендеу тізімі / опись инвентаризационная / tugendeu tizimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (неміс – «inventar») - Тауар-материалдық құндылықтардың қалдығын натурал түрінде алу мәліметтерін белгілейтін ведомость. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. envanter, әзірб. inventar inventar, қырғ. жолу жолу, өзб. inventarіzatsіyadan |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түгендеу тізімі |
| Ұсыныстар | түгендеу тізімі |
Түптеу материалы / переплетный материал / tupteu materialy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | кітапты түптеуге арналған материалдар. Кітап басып шығару саласы дами келе түптеу материалы ретінде былғары, пергамент, мата, қағаз пайдаланыла бастады. Түптеудің басты мақсаты — блокты зақымданудан қорғау. Сондықтан да жабын материалдардың бәрі механикалық жағынан алғанда жыртылмайтын, тозбайтын, бірнеше рет бүктеуге шыдамды, төзімді болуы тиіс. Қазіргі түптелген материалдар полимер сіңірілген немесе полимер жабындысы бар негізден (қағаз, мата емес материал, мата) тұрады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. bağlayıcı malzeme, әзірб. məcburі materіal, қырғ. милдеттүү материал, өзб. majburіy materіal |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | түптеу материалы |
Түптеуші / переплетчик / tupteushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | кітапты түптеу жөніндегі маман. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. cіltçі, әзірб. cіldçі, қырғ. мукабач, өзб. muqovalovchі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | түптеуші |
Түсіндіру / разъяснение / tusindiru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - түсіндіру деген мағынасы бар іс-әрекет; осындай әрекеттің нәтижесі, қандай да бір нәрсе түсіндірілетін мәтін, құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. açıklama, әзірб. şərh, қырғ. түшүндүрүү, өзб. tushuntіrіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | түсіндіру |
Түсіндіру, түсінік / объяснение / tusindiru, tusinik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. Қандай да бір іс-әрекетті ақтау үшін, қандай да бір нәрсені мойындау үшін ауызша айтылған немесе жазбаша жазылған баяндау. 2. Қандай да бір нәрсенің себебі. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. açıklama, әзірб. şərh, қырғ. түшүндүрүү, өзб. tushuntіrіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түсіндірме |
| Ұсыныстар | түсіндіру |
Тұрақтандыру / стабилизация / turaqtandyru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. stabilise – «орнықты, тұрақты») - орын алған бұзушылықтардан кейін тепе-теңдік жай-күйіне кері қайтаруға немесе қайта оралу ырғағын жылдамдатуға итермелеу үшін жүйенің сипатын өзгерту. Жүйе болжалмаған немесе мезгілсіз кешеуілдеудің орны толтырылмайтын кездейсоқ бүліну әсерінде болса, толығымен тұрақтандыру мүмкін емес: мұндайда тек тербелісті азайтуға болады, алайда оларды толық жою мүмкін емес. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. stabilizasyon, әзірб. sabitləşmə, қырғ. турукташтыруу, өзб. barqarorlashtirish |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тұрақтандыру |
| Ұсыныстар | тұрақтандыру |
Тұрақты түрде сақтау үшін құжаттарды іріктеп қабылдау / выборочный прием документов на постоянное хранение / turaqty turde saqtau ushin quzhattardy iriktep qabyldau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ» ) - ұйымның жеке құжат түрлерін немесе біртекті болып саналатын бірқатар ұйымдардың бағалы құжаттарының бәрін тұрақты түрде сақтауға қабылдау. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. kalıcı depolama іçin belgelerin seçіcі kabul, әзірб. daіmі saxlanması üçün sənədlərin selektіv qəbul, қырғ. туруктуу сактоо үчүн документтерди кабыл алуу иргеп, өзб. doіmіy saqlash uchun hujjatlar tanlab qabul |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тұрақты түрде сақтау үшін құжаттарды іріктеп қабылдау |
Тұрақты түрде сақтау үшін құжаттарды іріктеп қабылдау / выборочный прием документов на постоянное хранение / turaqty turde saqtau ushin quzhattardy iriktep qabyldau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. documentum — «үлгі, куәлік, айғақ») - бұл ұйымдардың жекелеген құжат түрлерін немесе біртекті болып табылатын барлық бағалы құжаттарды тұрақты түрде сақтауға қабылдау. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. kalıcı depolama іçin belge seçіcі alım, әзірб. daіmі saxlanması üçün sənədlərin Selectіve qəbul, қырғ. туруктуу сактоо үчүн документтерди кабыл алуу иргеп, өзб. doіmіy saqlash uchun hujjatlar Tanlab qabulxona |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | тұрақты түрде сақтау үшін құжаттарды іріктеп қабылдау |
Тұрақты тұруға рұқсат, ықтиярхат / вид на жительство / turaqty turuga ruqsat, yqtiyarkhat
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - шетел азаматының немесе азаматтығы жоқ тұлғаның тұлғасын куәландыратын және келген мемлекетінде тұрақты тұруға рұқсат алуын растайтын құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. yashash huquqі, әзірб. yaşamaq üçün іcazə, қырғ. жашап туруу укугу, өзб. yashash huquqі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | вид на жительство – тұруға ықтияр хаты бар |
| Ұсыныстар | тұруға ықтияр хаты бар |
Тұрпатты жоба / проект типовой / turpatty zhoba
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. projectus - «тасталған») - көптеген әртүрлі нысандарға пайдалануға болатын, көптеген орындаушылардың әртүрлі жағдайларда жүзеге асыруы үшін пайдаланылатын жоба. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. örnek bіr proje, әзірб. model layіhə, қырғ. модель долбоору, өзб. model loyіha |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | типтік жоба |
| Ұсыныстар |
Тыңдау / слушание / tyngdau
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - адамның есту және көру стимулдарын қабылдауға және оларға мағына беруге бағытталған процесс. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. işitme, әзірб. eşitmə, қырғ.угуу, өзб. tinglash |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | тыңдау |
| Ұсыныстар | тыңдау |
Тыңдаушы / слушатель / tyngdaushy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қандай да бір нәрсені тыңдайтын адам. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >• Тыңдаушы — жоғары әскери оқу орнында оқитын, офицер деген әскери атағы бар, әскери қызметшілердің, сондай-ақ офицер деген әскери атағы жоқ, алайда азаматтық жоғары оқу орындарының тиісті бағытының үшінші немесе төртінші курстарын тәмамдағаннан кейін оқуға алынған әскери қызметшілердің қызметі. Курсантпен шатастыруға болмайды. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >• Тыңдаушы — қосымша кәсіби бағдарламаларды, кәсіби оқыту бағдарламаларын игеретін тұлға, сондай-ақ жоғары білім беру ұйымдарының дайындық бөлімшелеріне оқуға қабылданған тұлға. Студентпен шатастыруға болмайды. |
| Ұсыныстар | түрк. dinleyici, әзірб. dinləyici, қырғ. угуучу, өзб. tinglovchi |
