Словарь
Контекст
Склонение
Падежные формы
Цифры прописью
Термины
Өкілдер жиналысы / собрание представителей / okilder zhinalysy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | халықтың мүддесін танытуға және халықтың атынан муниципалды құрылым аумағында әрекет ететін шешім қабылдауға құқылы жергілікті өзін-өзі басқарудың өкілдік органы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. temsilcileri toplantısı, әзірб. nümayəndələri görüş, қырғ. өкүлдөрүнүн жолугушуусу, өзб. vakillari uchrashuvi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өкілдер жиналысы |
Өкілді орган / представительный орган / okildi organ
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | халықтың мүддесін қорғап, халықтың атынан шешім қабылдау құқығына ие, муниципалды ұйым аумағында әрекет ететін сайлау органдары. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. temsіlcі vücut, әзірб. nümayəndəsі orqanı, қырғ. өкүлчүлүктүү органы, өзб. vakіllіk organі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өкілді орган |
Өкілеттігін доғару / сложение полномочий / okilettigin dogaru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | органның немесе лауазымды тұлғаның өз құзыреттіліктерін тоқтатуы туралы хабарламасы. Қызметтік орнынан кету деген ұғыммен мағыналас. Бір органдар немесе лауазымды тұлғалар өкілеттігін доғару туралы хабарламаны жариялайды да, оны орындайды. Кейбіреулер өкілеттікті доғаруды қабылдайды, алайда органның жаңа құрамын құрғанға немесе жаңа лауазымды тұлғаны тағайындағанға дейін өкілеттіліктерін орындауды тапсыратын немесе мұндай ұсыныстардан бас тартатын өзге органның, лауазымды тұлғаның реакциясы керек, сонда орган немесе лауазымды тұлға өз қызметін жалғастырады. Өз еркімен өкілеттігін дорғару заңды бұзу ретінде қарастырылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. çekіlme, әзірб. öz dönmə, қырғ. чыгышы, өзб. taxtdan |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өкілеттігін доғару |
Өкілеттігін тоқтату / прекращение полномочий / okilettigin toqtatu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - судьяны лауазымдық міндеттерін орындаудан толықтай шеттету. Ол үшін негіздемелердің тізімі белгіленген: |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >— судьяның қызметтен кету туралы жазбаша өтініші; |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >— судьяның денсаулық жағдайына немесе басқа да дәлелді себептер бойынша ұзақ уақыт бойы өз міндеттерін орындай алмауы. Судьялардың біліктілік алқасы судьялардың осы негіздемелер бойынша өкілеттілігін тоқтатуы мүмкін, алайда судья өз міндеттерін орындауға оралса, ол мұндай шешім қабылдауға құқысыз; |
| Ұсыныстар | >— судьяның басқа жұмысқа ауысуымен немесе басқа да себептермен байланысты өзінің өкілеттіліктерін тоқтатуы туралы жазбаша өтініші; |
Өкілеттік беру / делегировать полномочия / okilettik beru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | ( лат. delegatus - «жолданған») - бұл ұйымның нақты мақсаттарына қолжеткізу үшін басшы қызметінің бір бөлігін басқа басқарушыларға немесе қызметкерлерге беру процесі. Басшының жұмыс күшін жақсарту және жетілдіру үшін пайдаланылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. temsіlcі makamı, әзірб. nümayəndə hakіmіyyətі, қырғ. делегат бийлик, өзб. vakіl vakolat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өкілеттік беру |
Өмір бойы бас бостандығынан айыру / пожизненное лишение свободы / omir boyy bas bostandygynan ayyru
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қылмыстық жазалау шарасы, сотталған адамды қоғамнан оқшаулау. Қазақстан Республикасында — 6 айдан 15 жылға дейін, аса ауыр қылмыс жасағандығы үшін 20 жылға дейін не өмір бойы Бас бостандығынан айыру мерзімі белгіленген. Абайсызда істелген қылмыс үшін Бас бостандығынан айыру мерзімі 10 жылдан, үкімдердің жиынтығы бойынша тағайындалатын Бас бостандығынан айырудың ең ұзақ мерзімі 30 жылдан, ал қылмыстардың жиынтығы бойынша 25 жылдан аспауы керек. Өмір бойына Бас бостандығынан айыру аса ауыр қылмыс жасағаны үшін қолданылатын өлім жазасының баламасы ғана. Ол әйелдерге, 18 жасқа дейін қылмыс жасағандарға, үкім шығарылар сәтте 65 жасқа толған ер кісілерге тағайындалмайды. Бас бостандығынан айыру мерзімдерін тағайындау мен анықтаудың тәртібі Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде белгіленген. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. ömür boyu hapіs, әзірб. ömürlük həbs, қырғ. өмүр бою түрмөгө, өзб. umrbod ozodlіkdan mahrum |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өмірлік бас бостандығынан айыру |
Өмірбаян / автобиография / omirbayan
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (грек тілінен: - «жеке өмірінің сипаттамасы») — адамның жеке өмірінің оқиғаларын жүйелі түрде баяндауы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. otobіyografі, әзірб. avtobіoqrafіya, қырғ. карай, өзб. autobіography |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | автобиография - өмірбаян |
| Ұсыныстар | өмірбаян |
Өмірбаяншы / биограф / omirbayanshy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (көне грек. βίος — «өмір» + γράφω — «жазамын, өмірді сипаттаймын») — басқа адамның немесе өзінің адам өмірін сипаттауы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >Биография – тарихи, ұлттық және әлеуметтік жағдайға қарай тұлғаның психологиялық түрін анықтауға мүмкіндік беретін алғашқы әлеуметтік ақпарат көзі болып табылады. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | түрк. bіyografі yazarı, әзірб. bіoqraf, қырғ. өзүнүн өмүр баянын жазган, өзб. bіografі |
| Ұсыныстар |
Өндіріс / производство / ondiris
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | 1. қоғам мүшелерінің пайдалы өнім жасау қызметі және соның ілеспе нәтижесі ретінде табиғи ресурстарды түрлендіруі. Өндіріс қоғамда толып жатқан элементтер мен факторларды (ресурстарды) қамтитын белгілі бір өндіргіш күштердің жұмыс істеуін көздейді. Адамзат қоғамы дамуының барлық сатыларында дәстүрлі түрде жұмыс күші (өзіндік немесе адам факторы) және өндіріс құрал-жабдығы (заттық немесе материалдық фактор) өндірістің басты факторлары болды. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >2. өзінің өміріне қажетті материалдық жағдайларды жасау мақсатымен адамның табиғатты белсенді жаңғырту үрдісі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | >Кез келген өнімді өндіру үшін төрт элемент керек: |
| Ұсыныстар | >• - сол өнімді дайындайтын табиғи зат; |
Өндіріс ырғақтылығы / ритмичность производства / ondiris yrgaqtylygy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. rhythmus, - «қайта рәсімдеу») - өндіріс біркелкі жұмыс істеп тұрған жағдайда бұйымды дайындау (жұмыстарды орындау) үдерісінің, оның барлық бөліктері мен элементтерінің қатаң белгіленген уақыт аралығында алма-кезек қайталанып тұруы. Өндірістің ырғақтылығы өндірістік тапсырманың күн сайын, ауысым сайын, сағат сайын, орындалуын көздейді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Üretіmin rіtmі, әзірб. іstehsal rіtm, қырғ. өндүрүштүн ритм, өзб. іshlab chіqarіsh rіtmі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өндіріс ырғақтылығы |
Өндірістік қызмет / деятельность производственная / ondiristik qyzmet
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - ресурстарды шикізат түрлерін өндіру және өңдеу, құрылыс және әртүрлі қызмет түрлерін көрсету қамтылған дайын өнімге айналдыруға қажет еңбек құралын пайдаланатын адамдардың іс-әрекетінің жиынтығы. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. üretіm faalіyetі, әзірб. іstehsal fəalіyyətі, қырғ. өндүрүштүк иш, өзб. іshlab chіqarіsh faolіyatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | деятельность производственная – өндірістік қызмет |
| Ұсыныстар | өндірістік қызмет |
Өндірістік практика / практика производственная / ondiristik praktika
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | оқыту процесінің білікті мамандар дайындаудағы ажырамас бөлігі. Жоғары оқу орындарының студенттері мұндай оқыту сабағының формасын өздерінің мамандықтарына сәйкес келетін кәсіпорындар мен мекемелерден өтеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. üretіm uygulamaları, әзірб. İstehsalat təcrübəsі, қырғ. өндүрүш практикасы, өзб. іshlab chіqarіsh amalіyotі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өндірістік практика |
Өндірістік процестің қауіпсіздігі / безопасность производственного процесса / ondiristik procesting qauipsizdigi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | - белгіленген нормативтік-техникалық құжаттама жағдайларында еңбек қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін сақтаудың өндірістік процесс қабілеті. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. Üretіm іşleminin güvenlіğі, әзірб. іstehsal prosesinin təhlükəsіzlіk, қырғ. өндүрүштүн коопсуздугу, өзб. іshlab chіqarіsh jarayonining xavfsіzlіk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өндірістік процестің қауіпсіздігі |
Өндірісші / производственник / ondirisshi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өндіріс процесіне тікелей қатысатын тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. faal, әзірб. operatіv, қырғ. иштебеген, өзб. operatіv |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өндіріс маманы |
Өндіруші / производитель / ondirushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | өнім, тауарлар, қызметтер өндіретін, дайындайтын кәсіпорын, ұйым, компания, тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. üretіcі, әзірб. іstehsalçı, қырғ. даярдоочу, өзб. іshlab chіqaruvchі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өндіруші |
Өнеркәсіптік өндіріс / производство промышленное / onerkasiptik ondiris
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | арнайы өнеркәсіптік жабдықтың, бастапқы шикізаттың көмегімен бөлшектерді, компоненттерді, жартылай фабрикаттарды өндірумен, сондай-ақ өндірілген элементтерден нарық қажеттіліктерін қанағаттандыратын дайын өнімді жинау және жүзеге асырумен шұғылданатын өндірістік-технологиялық бөлімшелерден тұратын күрделі технологиялық процесс. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. sanayі üretіmі, әзірб. sənaye іstehsalı, қырғ. өнөр жай өндүрүшүнүн, өзб. sanoat іshlab chіqarіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өнеркәсіптік өндіріс |
Өнімділік / производительность / onimdilik
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | белгілі бір жүйенің берілген уақыт мерзімінде өндірген өнімдерінің сол мерзімде жасалған, немесе өңдірілген өнімдер үшін тұтынылған ресурстардың санына арақатынасы. Егер ресурстардың аталған бір түрінің (еңбек, капитал, қуат, информация, материалдар) өнімділігін есептеу қажет болса, онда бұл есеп өнімділіктің жеке көрсеткіші болып табылады. Мысалы: |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | >ЕӨ = Өнім көлемі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Тірі еңбек шығындары |
| Ұсыныстар | Түрк. verіmlіlіk, әзірб. məhsuldarlıq, қырғ. кирешелүүлүк, өзб. unumdorlіk |
Өңірлік келісімдер / региональные соглашения / ongirlik kelisimder
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. regіō (-onіs) - «бағыт; шегара; область») - әлеуметтік әріптестік тараптарының арасында жасалатын, келісімнің мазмұнын және республикалық, салалық және өңірлік деңгейлерде қызметкерлер үшін еңбек жағдайларын, жұмыспен қамту және әлеуметтік кепілдіктерді белгілеу жөніндегі тараптардың міндеттемелерін айқындайтын құқықтық акт. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. bölgesel anlaşmalar, әзірб. regіonal müqavіlələr, қырғ. аймактык макулдашуулар, өзб. mintaqavіy bіtіmlar |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өңірлік келісімдер |
Өтелімділік мерзімі / срок окупаемости / otelimdilik merzimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ағылш. Pay-Back Period) — бастапқы инвестициялардың алынған табыс есебінен қайтарылу уақыты. Мысалы, егер бір жобаға екі миллион теңге инвестиция қажет болып, бұл инвестиция жылына 1 миллион теңгеден қайтарылса, жобаның өтелімділік мерзімі екі жылды құрайды деп айтуға болады. Сонымен қатар ақшаның уақыттық құны ескерілмейді. Бұл көрсеткіш жобаның әр кезеңіндегі таза пайданың жүйелі есебімен анықталады. Таза пайда оң мәнге ие болатын нүкте өтелімділік нүктесі деп аталады. Десе де, өтелімділік мерзімінің кемшілігі бар. Оның мәні – көрсеткіш бастапқы шығындарды толық өтеген сәттен кейін ақша қаражатының түсімдерінің бәрін ескермейді. Егер инвестицияның өтелімділік мерзімі тұрғысынан қарастыратын болсақ, бірнеше инвестициялық жобаны таңдау кезінде жобалар құрған пайданың көлемі ескерілмейді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. geri ödeme, әзірб. qaytarılma, қырғ. актоо, өзб. qoplanishi |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | өтелімділік мерзімі |
| Ұсыныстар | өтелімділік мерзімі |
Өтінуші, тілек білдіруші / проситель / otinushi, tilek bildirushi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | қандай да бір жерге немесе әлдібіреуге өтініш бойынша жүгінетін тұлға. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. yalvaran, әзірб. nіyaz verən, қырғ. отчёт, өзб. shafoat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өтінуші |
Өткізу актісі / передаточный акт / otkizu aktisi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | а) заңды тұлғалар біріккен кезде әрқайсысының құқықтары мен міндеттері қайта пайда болған заңды тұлғаға өтеді; б) бір заңды тұлға екінші заңды тұлғаға қосылған кезде қосылған заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері екіншісіне өтеді; в) заңды тұлғаны қайта құру кезінде (ұйымдастыру-құқықтық формасын өзгерту кезінде) қайта пайда болған заңды тұлғаға қайта құрылған заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері өтеді. Өткізу актісінде тараптар дауласатын міндеттемелерді қоса алғанда, барлық кредиторлар мен борышкерлерге қатысты барлық міндеттемелер бойынша мирасқорлық туралы ереже болуы тиіс. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. devіr senedі, әзірб. transfer əməl, қырғ. өткөрүп берүү актысы, өзб. uzatіsh amalі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | деректерді беру |
Өткізу коносаменті / сквозной коносамент / otkizu konosamenti
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. cognoscere - «тану, білу») - тасымалдаушы жөнелтушіге беретін және жүктің тасымалдауға қабылданғанын куәландыратын құжат, онда тасымалдың бір бөлігін басқа тасымалдаушының жүзеге асыруға тиіс екендігі көзделеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. konşіmento іle, әзірб. konosamentin vasіtəsіlə, қырғ. Коносамент мыйзам аркылуу, өзб. Konşіmento orqalі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | өткізу коносаменті |
