Вопрос – Ответ

Туу етістігі адамға қатысты айтылғанда екі мәнде жұмсалады: баланың/адамның тууы (дүниеге келуі) және баланы туу (дүниеге келтіру).

Морфолоия нормасы бойынша ырықсыз етіспен туылды деп айтылуы керек, бірақ тілімізде мұндай қолданыстар – узустық көріністер, яғни нормадан ауытқып қолдану кездеседі. Мысалы, қой қоздады дейміз, ал грамматикалық норма бойынша қой қозылады болуы керек. Туу етістігінің осындай екі түрлі қызметпен келетініне қарай туған-туысқан (туылған-туысқан емес), туған жер (жердің өзі туып тұр деген сөз емес) дейміз. Сондықтан адамның дүниеге келуін, сондай-ақ бір нәрсенің, құбылыстың пайда болуын, көрінуін туды деп қолданамыз.

Әзірлеушілер тобы.

Жалпы, қазақ сөйлеу этикетіне сәйкес көп жағдайда "Сәлеметсіз бе/ Сәлемет пе/Сәлеметсіздер ме" үлгілерін дұрыс, әдеби норма деп қарастырады.

Дегенмен, көп жағдайда (кей өңірлерде жергілікті тұрғындардың барлығы дерлік) ауызекі сөйлеу тілінде осы сәлемдесу формасының жуан вариантын "Саламатсыз ба, кейде Сәламатсыз ба" қолданатыны бәрімізге аян.

Біз бұны қате деп есептемейміз, сондықтан да сабақтарда кездесетін диалогтардың барлығында дерлік осы сәлемдесу үлгісінің үш түрлі қолданысын (Сәлеметсіз бе/ сәламатсыз ба/ Саламатсыз ба) пайдаланамыз.

Әзірлеушілер тобы.

Қазақ тілінде қосымшалардың жазылу ережесіне сай, ст, кст, тт, лл, сс, пп, зд, кк дыбыстарына біткен орыс тілінен енген сөздерге қосымшалар жалғанғанда соңғы дауыссыз түсіріліп жазылады!

Осы ережеге сәйкес журналист сөзіне -тер көптік жалғауы жалғанған кезде, соңғы -т дыбысы түсіп қалады, журналис+тер - журналистер,

сол секілді

поезд+дар - поездар

металл+дар - металдар

Күпі деп матамен тысталған тері тон не жабағы киімді қазақтар осылай атаған. Іздене қарағанда «күпі» сөзінің алғашқы мағынасы басқаша болғандығын анықтайтын тіл деректеріне кез боламыз. Хакас тілінде «күп», якут тілінде «көп» тұлғалас сөздер «жұмсақ», «үлпілдеген» немесе «түкті, жүндес» мағыналарында қолданылады . Осыларды еске алсақ, алғаш түкті, жүндес мағынасында қолданылған «күп» не «көп» сөзі, кейін сондай заттардан жасалған киімге атау есебінде ауысқан. Айырмашылық — тек -і жұрнағының қосылып, қазақ тілінде «күпі» тұлғасына дейін жетуі ғана.

Тайға таңба басқандай - анық, көз шырымын алу - ұйықтау деген мағына береді.

В казахском языке имеется около 30 вспомогательных глаголов, которые сочетаясь с основными глаголами в форме деепричастия и причастия, придают разные грамматические значения, и вносят в сложный глагол дополнительный лексический оттенок.

Учитывая, что один и тот же вспомогательный глагол может указывать на различный характер действия (длительность, мнократность, модальность, и т.д.), их аналогия, в данном случае с морфемами русского языка, практически невозможно. В этом плане вспомогательные глаголы казахского языка особо выделяются семантическим разнообразием, большими возможностями в отображении различных признаков действия - мгновенности и длительности, прерывности и непрерывности, ускоренности и замедленности, усиления и ослабления, окончательности и незавершенности, полноты и неполноты, целеустремленности и нейтральности, готовности и неготовности к совершению действия.

Например, вспомогательный глагол қал- в казахском языке многозначен так как выражает целый ряд значений: оставаться, откладываться, пропускать, лишаться, находится. В сочетании с глаголом на –ып основного глагола выражает завершенность, законченность, однократность или неожиданность действия.