Словарь
Контекст
Склонение
Падежные формы
Цифры прописью
Термины
Елтаңбалы мөр / печать гербовая / eltangbaly mor
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (поляк. herb, чех. Herb, нем. erbe - «мұралық») — Атауынан көрініп тұрғандай, Қазақстан Республикасы елтаңбасының бейнесі бар мөр. Бұл тек қана мемлекеттік мекемелерде және мемлекеттік билік органдарында пайдаланылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. resmі damga, әзірб. rəsmі möhürü, қырғ. расмий мөөрү, өзб. rasmіy muhr |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | елтаңбалы мөр |
| Ұсыныстар | елтаңбалы мөр |
Елтаңбалы мөр / печать гербовая / eltangbaly mor
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (поляк. herb, чех. Herb, нем. erbe - «мұралық») — Атауынан көрініп тұрғандай, Қазақстан Республикасы елтаңбасының бейнесі бар мөр. Бұл тек қана мемлекеттік мекемелерде және мемлекеттік билік органдарында пайдаланылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. resmі damga, әзірб. rəsmі möhürü, қырғ. расмий мөөрү, өзб. rasmіy muhr |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | елтаңбалы мөр |
| Ұсыныстар | елтаңбалы мөр |
Елтаңбатану, гербтану / геральдика / eltangbatanu, gerbtanu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (елтаңбатану; лат. heraldus — «хабаршы») — елтаңбаларды, сондай-ақ оларды пайдалану дәстүрлері мен тәжірибесін зерттеумен айналысатын арнайы тарихи пән. Эмблемаларды зерттейтін өзара байланысты пәндер тобы болып табылатын эмблематиканың бір бөлігі. Елтаңбалардың басқа эмблемалардан өзгешелігі – елтаңбалардың құрылысы, пайдаланылуы және құқықтық мәртебесі ерекше, тарихи тұрғыдан қалыптасқан ережелерге сәйкес келеді. Елтаңбатану мемлекеттік елтаңбаға, фамилиялық елтаңбаға нені және қалай жазу керек және тағы басқаны нақты анықтап, қандай да болсын пішіндердің мәнін түсіндіреді. Елтаңбатанудың бастау кезеңі Ортағасыр, сол дәуірде арнайы елтаңбатану тілі жасалған болатын. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. hanedanlık armaları, әзірб. qasіdlіk, қырғ. Heraldry, өзб. Ramzіy іfoda |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | геральдика - геральдика |
| Ұсыныстар | елтаңбатану |
Елтаңбатану, гербтану / геральдика / eltangbatanu, gerbtanu
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (елтаңбатану; лат. heraldus — «хабаршы») — елтаңбаларды, сондай-ақ оларды пайдалану дәстүрлері мен тәжірибесін зерттеумен айналысатын арнайы тарихи пән. Эмблемаларды зерттейтін өзара байланысты пәндер тобы болып табылатын эмблематиканың бір бөлігі. Елтаңбалардың басқа эмблемалардан өзгешелігі – елтаңбалардың құрылысы, пайдаланылуы және құқықтық мәртебесі ерекше, тарихи тұрғыдан қалыптасқан ережелерге сәйкес келеді. Елтаңбатану мемлекеттік елтаңбаға, фамилиялық елтаңбаға нені және қалай жазу керек және тағы басқаны нақты анықтап, қандай да болсын пішіндердің мәнін түсіндіреді. Елтаңбатанудың бастау кезеңі Ортағасыр, сол дәуірде арнайы елтаңбатану тілі жасалған болатын. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. hanedanlık armaları, әзірб. qasіdlіk, қырғ. Heraldry, өзб. Ramzіy іfoda |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | геральдика - геральдика |
| Ұсыныстар | елтаңбатану |
Емделуші, пациент / пациент / emdelushi, pacient
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. patіens — «шыдамды, азаптанушы») — қандай да бір ауыру, патологиялық жай-күй немесе денсаулық пен өмірінің басқа да бүліну себептері бойынша медициналық тұрғыдан қаралып және |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | немесе емделіп жатқан, медициналық көмек алып жатқан, сондай-ақ ауыруына қарамастан медициналық көмекті пайдаланатын адам немесе басқа бір тіршілік иесі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Түрк. hasta, әзірб. xəstə, қырғ. чыдамкай, өзб. kasal |
| Ұсыныстар | пациент |
Емделуші, пациент / пациент / emdelushi, pacient
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. patіens — «шыдамды, азаптанушы») — қандай да бір ауыру, патологиялық жай-күй немесе денсаулық пен өмірінің басқа да бүліну себептері бойынша медициналық тұрғыдан қаралып және |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | немесе емделіп жатқан, медициналық көмек алып жатқан, сондай-ақ ауыруына қарамастан медициналық көмекті пайдаланатын адам немесе басқа бір тіршілік иесі. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | Түрк. hasta, әзірб. xəstə, қырғ. чыдамкай, өзб. kasal |
| Ұсыныстар | пациент |
Еңбек келiсiмi / соглашение трудовое / engbek kelisimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | белгілі бір жас пен білім дәрежесіне жеткеннен кейін, жұмысқа тұрғандардың әрқайсысының еңбек жолы осы құжаттан басталады. Еңбек шарты заңмен рәсімделген екі жақтың (әдетте "жұмыс беруші" және "жұмысшы" деп аталады), нақты бір міндеттерді өзіне ерікті түрде алу туралы жазбаша келісімі болып табылады. Аталған міндеттемелерді нақты анықталған шарттар негізінде уақыттың белгілі бір мерзімі аралығында орындайтындықтары баяндалады. Басқа кез келген құжат еңбек келісімінің де өзіндік құрылымы мен мазмұны, рәсімдеу ережелері бар. Еңбек келісімі жұмысқа орналасқан кезде немесе алдыңғы жасалған келісімнің кейбір шарттары (міндеттер мазмұны, еңбекақы мөлшері, жұмыс жағдайы т.б.) өзгерген жағдайда жасалады. Келісім жасауға ұйым әкімшілігінде белгіленген тәртіп бойынша қаралған жұмысшы арызы негіз болады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | белгілі бір жас пен білім дәрежесіне жеткеннен кейін, жұмысқа тұрғандардың әрқайсысының еңбек жолы осы құжаттан басталады. Еңбек шарты заңмен рәсімделген екі жақтың (әдетте "жұмыс беруші" және "жұмысшы" деп аталады), нақты бір міндеттерді өзіне ерікті түрде алу туралы жазбаша келісімі болып табылады. Аталған міндеттемелерді нақты анықталған шарттар негізінде уақыттың белгілі бір мерзімі аралығында орындайтындықтары баяндалады. Басқа кез келген құжат еңбек келісімінің де өзіндік құрылымы мен мазмұны, рәсімдеу ережелері бар. Еңбек келісімі жұмысқа орналасқан кезде немесе алдыңғы жасалған келісімнің кейбір шарттары (міндеттер мазмұны, еңбекақы мөлшері, жұмыс жағдайы т.б.) өзгерген жағдайда жасалады. Келісім жасауға ұйым әкімшілігінде белгіленген тәртіп бойынша қаралған жұмысшы арызы негіз болады. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | еңбек келiсiмi |
| Ұсыныстар | еңбек келiсiмi |
Еңбек келiсiмi / соглашение трудовое / engbek kelisimi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | белгілі бір жас пен білім дәрежесіне жеткеннен кейін, жұмысқа тұрғандардың әрқайсысының еңбек жолы осы құжаттан басталады. Еңбек шарты заңмен рәсімделген екі жақтың (әдетте "жұмыс беруші" және "жұмысшы" деп аталады), нақты бір міндеттерді өзіне ерікті түрде алу туралы жазбаша келісімі болып табылады. Аталған міндеттемелерді нақты анықталған шарттар негізінде уақыттың белгілі бір мерзімі аралығында орындайтындықтары баяндалады. Басқа кез келген құжат еңбек келісімінің де өзіндік құрылымы мен мазмұны, рәсімдеу ережелері бар. Еңбек келісімі жұмысқа орналасқан кезде немесе алдыңғы жасалған келісімнің кейбір шарттары (міндеттер мазмұны, еңбекақы мөлшері, жұмыс жағдайы т.б.) өзгерген жағдайда жасалады. Келісім жасауға ұйым әкімшілігінде белгіленген тәртіп бойынша қаралған жұмысшы арызы негіз болады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | белгілі бір жас пен білім дәрежесіне жеткеннен кейін, жұмысқа тұрғандардың әрқайсысының еңбек жолы осы құжаттан басталады. Еңбек шарты заңмен рәсімделген екі жақтың (әдетте "жұмыс беруші" және "жұмысшы" деп аталады), нақты бір міндеттерді өзіне ерікті түрде алу туралы жазбаша келісімі болып табылады. Аталған міндеттемелерді нақты анықталған шарттар негізінде уақыттың белгілі бір мерзімі аралығында орындайтындықтары баяндалады. Басқа кез келген құжат еңбек келісімінің де өзіндік құрылымы мен мазмұны, рәсімдеу ережелері бар. Еңбек келісімі жұмысқа орналасқан кезде немесе алдыңғы жасалған келісімнің кейбір шарттары (міндеттер мазмұны, еңбекақы мөлшері, жұмыс жағдайы т.б.) өзгерген жағдайда жасалады. Келісім жасауға ұйым әкімшілігінде белгіленген тәртіп бойынша қаралған жұмысшы арызы негіз болады. |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | еңбек келiсiмi |
| Ұсыныстар | еңбек келiсiмi |
Еңбек өнімділігі / производительность труда / engbek onimdiligi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | алынған өнім көлемінің оны дайындауға жұмсалған еңбекке қатынасы (еңбектің өндіріс үдерісіндегі тиімділігі). Уақыт өлшемінде өндірілген өнімнің мөлшерімен (өндіріммен) немесе өнім өлшеміне жұмсалған уақыт шығынымен (еңбек сыйымдылығымен) тұлғаланады. Жеке және қоғамдық еңбек өнімділігі түрлеріне бөлінеді. Біріншісі нақты еңбек шығынын, екіншісі нақты және өткендегі (затандырылған) еңбек шығынын көрсетеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. verіmlіlіk, әзірб. məhsuldarlıq, қырғ. кирешелүүлүк, өзб. unumdorlіk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | еңбек өнімділігі |
Еңбек өнімділігі / производительность труда / engbek onimdiligi
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | алынған өнім көлемінің оны дайындауға жұмсалған еңбекке қатынасы (еңбектің өндіріс үдерісіндегі тиімділігі). Уақыт өлшемінде өндірілген өнімнің мөлшерімен (өндіріммен) немесе өнім өлшеміне жұмсалған уақыт шығынымен (еңбек сыйымдылығымен) тұлғаланады. Жеке және қоғамдық еңбек өнімділігі түрлеріне бөлінеді. Біріншісі нақты еңбек шығынын, екіншісі нақты және өткендегі (затандырылған) еңбек шығынын көрсетеді. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. verіmlіlіk, әзірб. məhsuldarlıq, қырғ. кирешелүүлүк, өзб. unumdorlіk |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | еңбек өнімділігі |
