Термины

Референдум / референдум / referendum

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(лат. referendum — «хабарлануға тиісті нәрсе») — мемлекеттік маңызы бар мәселені халықтық дауысқа салу. Мұндай демократиялық институт алғаш рет Швейцарияда қолданылды. Арнайы даярлық қажет ететін төтенше, шұғыл мәселе дауысқа салынбайды. Референдумға заң немесе халықаралық шарт жобасы, басқару сипатындағы мәселелер ұсынылады.
Түркі тілдерінде қолданылуы	>Референдумның негізгі екі түрі бар:
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы	>1. Резолютивті Референдумда қабылданған шешімнің ешбір қосымша бекітусіз бірден мемлекет аумағында міндетті күші болады және жаңа Референдумда ғана күші жойылады;
Ұсыныстар	>2. Консультативті Референдум белгілі бір мәселе жайындағы халықтың пікірін білу үшін өткізіледі.

Референт / референт / referent

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(ағылш. refenst – «қатыстыру, сілтеме жасау»; лат. refenstіs – «қатысты, салыстырмалы») — сөйлеушінің түсінік-қабілетіне байланысты санада қабылданған объект; сөздің "ішкі мағынасы", яғни ұғымдық мазмұн ретінде шындық болмыстың санада бейнеленген элементі. Референцияның объектісі. Референт көркем шығармаларда шындық болмыспен бірге ой жорамалынан тууы мүмкін. Мысалы: М. Әуезовтің "Абай жолы" романындағы Абай — әрі тарихи адам, әрі кейіпкер. Соңғысында ол — ойдан шығарылған кейіпкерлер (Дәркенбай т. б.) сияқты суреттеледі.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. referent, әзірб. referent, қырғ., өзб. talab qіlmoqda
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы
Ұсыныстар	референт

Рецепт / рецепт / recept

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(лат. receptum — «алынған, қабылданған», лат. recіpіo — «қабылдаймын, аламын») — дәрігердің фармацевтке дәрі-дәрмекті дайындау және жіберу, сондай-ақ оларды пайдалану нұсқаулықтары туралы жазбаша түрде жазғаны. Рецептіні белгілі бір форма және ережелер бойынша жазады. Қарапайым рецепт — бір ғана дәрілік заттан тұратын дәрі рецептісі, күрделі – екі және одан да көп ингредиенттен тұратын дәрі. Рецепт заңды құжат болып табылады, өйткені дәрі-дәрмектерді дұрыс дайындауды тексеруге мүмкіндік береді.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. yemek tarіfі, әзірб. resept, қырғ.рецепт, өзб. retsept
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы
Ұсыныстар	рецепт

Рецепция / рецепция / recepciya

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(лат. receptіo) – құқық теориясында қарызға алу немесе қалпына келтіру деген мағынаны білдіреді. Құқық тарихында «рецепция» термині қарыз алуды, қандай да бір ұлттық құқықтық принциптер, институттар жүйесін қабылдауды, өзге ұлттық құқықтық жүйенің негізгі белгілерін білдіру үшін қолданылатын.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. resepsіyon, әзірб. qəbul, қырғ. алуу, өзб. qabulxona
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы
Ұсыныстар	рецепция

Ротатор / ротатор / rotator

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(лат. rotator — «айналдырғыш») — көп мағыналы термин.
Түркі тілдерінде қолданылуы	>Техникада:
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы	>• Ротатор — машинамен жазылған немесе қолмен жазылған мәтінді көбейтуге арналған аппарат.
Ұсыныстар	>• Ротатор — ұялы телефонның форма-факторы (айналатын тетігі бар корпус).

Роялти / роялти / royalti

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(ағылш. royalty — «төлемақы») — лицензиялық келісім затын пайдалану құқығы үшін лицензиат (сатып алушы) сатушыға (лицензиарға) төлейтін тұрақты төлем (сыйақы). Атап айтқанда, пайдалы қазбаларды өндіру және техногенді түзілімдерді өңдеу барысында жер қойнауын пайдалану құқығы үшін; авторлық құқықтарды‚ патенттерді‚ бағдарламалық қамтамасыз ету‚ үлгілерді‚ тауар белгілерін‚ ноу-хауды‚ өнеркәсіптік сауда немесе ғылыми-техникалық жабдықты‚ кинофильмдерді‚ бейнефильмдерді‚ дыбыстық жазбаларды және қуатты пайдаланғаны немесе пайдалану құқығы үшін төленетін дүркіндік төлем. Оның мөлшері лицензиялық өнімнің пайдасынан, құнынан (бағасынан, өзіндік құнынан) алынған пайыз есебімен немесе оның бір өлшеміне шаққандағы есеппен айқындалады. “Роялти” термині табиғат ресурстарын қазып алу құқығы үшін, соның ішінде концессия шартына сәйкес қазып алу құқығы үшін пайдаланушы (концессионер) жерді немесе жер қойнауын меншіктенушіге аударатын төлемақы ретінде де қолданылады. Мұндай төлемақы шикізаттың құнына енгізіледі, оның мөлшері өндірілген немесе өткізілген пайдалы қазбалар құнының пайызы есебімен, кейде тіркелген сома түрінде есептеледі. Роялти кәсіпкерлік қызметтен алынған табыс болып табылады және резиденттер үшін 30%-дық мөлшерлеме бойынша, бейрезиденттер үшін 20%-дық мөлшерлеме бойынша салық салынады.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. kralіyet, әзірб. royaltі, қырғ. роялти, өзб. royaltі
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы
Ұсыныстар	роялти

Рубрикация / рубрикация / rubrikaciya

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(жаңа-лат., ruber – «қызыл») - айдарлардың өзара байланысы мен бір-біріне тәуелділігін білдіретін басылымдардың өзара байланысты және бір-біріне тәуелді жүйесі. Бұл тақырыптар жүйесі, маңыздылығы әртүрлі тақырыптар әртүрлі сатыларға ие (жоғарыдан бастап аралықтар арқылы төменгіге дейін), ал маңыздылығы бір тақырыптар бір сатыда тұрады.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. başlıkları, әзірб. başlıqlar, қырғ. аталыштар, өзб. Sarlavhalar
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы
Ұсыныстар	рубрикация

Рұқсат / разрешение / ruqsat

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	қандай бір нәрсені істеуге берілетін құқық, сондай-ақ осындай іс-әрекетті растайтын құжат.
Түркі тілдерінде қолданылуы	2. түрк. іzin, әзірб. іcazə, қырғ. уруксат берүү, өзб. ruxsatnoma
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы
Ұсыныстар	Мәнмәтінге байланысты рұқсат, шешу нұсқаларында қолданылады.

Рұқсатнама / бюро пропусков / ruqsatnama

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	(лат. burra - «түкті көрпе») – қандайда бір ғимаратқа немесе көпшілік адамдарға кіруге болмайтын аумақтарға жеке адамдарға берілетін рұқсат қағаз.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. Geçіş Ofіsі, әзірб. Pass Offіce, қырғ. Pass Offіce, өзб. Pass Offіce
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы	бюро пропусков – рұқсаттама бюросы
Ұсыныстар	рұқсатнама

Сайлау / выборы / saylau

Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып)	- дауыс беру арқылы депутаттарды, лауазымды тұлғаларды, ұйымның мүшелерін сайлау.
Түркі тілдерінде қолданылуы	түрк. seçіmler, әзірб. seçkіlər, қырғ. шайлоо, өзб. saylovlar
Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы	выборы - сайлау
Ұсыныстар	сайлау